Τα αποκριάτικα έθιμα ανά την Ελλάδα

Τα αποκριάτικα έθιμα ανά την Ελλάδα        

Από την Κρήτη μέχρι τις Σέρρες, από τη Λέρο μέχρι την Ξάνθη κι από την Κέρκυρα μέχρι την Λάρισα, γνωστά ή άγνωστα αποκριάτικά έθιμα αναβιώνουν μέχρι σήμερα, κρατώντας ζωντανή την ελληνική παράδοση.

   Μπορεί για τους περισσότερους οι Απόκριες να συνδέονται με τα μεγάλα καρναβάλια, τις παρελάσεις μεταμφιεσμένων ή τους ξέφρενους χορούς. Σε αρκετούς όμως νομούς και γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας, σώζονται έθιμα και παραδόσεις που μεταφέρονται αναλλοίωτα από γενιά σε γενιά μέχρι και τις μέρες μας.

Διονυσιακού χαρακτήρα, αρχαιοελληνικής προέλευσης, με παγανιστικές επιρροές, τις περισσότερες φορές έντονα σκωπτικά και με σατυρική διάθεση, τα αποκριάτικα έθιμα ανά την Ελλάδα, συνδέονται άλλοτε με την ιστορία και τους θρύλους της περιοχής και άλλοτε πάλι αποτελούν απλώς μια αφορμή διαφυγής από την καθημερινότητα.

Η προετοιμασία σε αρκετές περιπτώσεις ξεκινάει μόλις ανοίγει το Τριώδιο, ενώ κορυφώνεται πάντοτε την τελευταία Κυριακή των Αποκριών, όπου σε κάθε περιοχή στήνεται μεγάλο γλέντι που διαρκεί μέχρι το πρωί της Καθαρής Δευτέρας.

Βόρεια Ελλάδα

Νάουσα

    Με διονυσιακή καταγωγή, το έθιμο «Γενίτσαροι και Μπούλες», συνεχίζει μέχρι και τις μέρες μας, να ζωντανεύει στην πόλη της Νάουσας. Την Κυριακή της Αποκριάς υπό τους χαρακτηριστικούς ήχους του νταουλιού και του ζουρνά, ένα μπουλούκι με «γενίτσαρους» περιφέρεται στους δρόμους της πόλης με τελικό προορισμό το δημαρχείο, όπου και κορυφώνεται η γιορτή. Στο ρυθμικό άκουσμα του Ζαλιστού, η Μπούλα βγαίνει στο παράθυρο και με χαρακτηριστικές ρυθμικές κινήσεις του σώματος της, ώστε να κουδουνίζουν τα κρεμασμένα στο στήθος της νομίσματα, χαιρετάει το μπουλούκι ενώ λίγο μετά κατεβαίνει κάτω, ενσωματώνεται στο πλήθος και όλοι μαζί συνεχίζουν την περιοδεία μέχρι να πάρουν την επόμενη Μπούλα. Σταδιακά σχηματίζεται μια «μεγαλειώδης» πομπή με ανθρώπους όλων των ηλικιών, να συμμετέχουν στην αναβίωση του εθίμου.

Ads by BetterMarkItAd Options

Καφές: το εθνικό ρόφημα των Ελλήνων

Για την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων η κατανάλωση του καφέ είναι μια αγαπημένη συνήθεια, μια απαραίτητη καθημερινή ιεροτελεστία. Αποτελεί την πρώτη τους πρωινή σκέψη, την αφορμή να συναντηθούν με τους φίλους τους, την απαραίτητη συντροφιά τους. Για τον Έλληνα ο καφές έχει τη μυρωδιά της αμέλειας και του διαλογισμού, του διαλείμματος, του φλερτ και της παρηγοριάς. Ο καφές διατηρεί τη γοητεία του για ανθρώπους κάθε  ηλικίας. Σε κάθε ελληνικό σπίτι αποτελεί εκδήλωση της φιλόξενης διάθεσης και γι' αυτό συνοδεύει πάντοτε το παραδοσιακό κέρασμα.

Πασχαλινά έθιμα από όλη την Ελλάδα

Στην Ελλάδα, το Πάσχα αποτελεί τη σημαντικότερη και πλουσιότερη σε γραφικές λαϊκές εκδηλώσεις εορτή των Ορθόδοξων Χριστιανών. Εορτάζεται με μεγάλη λαμπρότητα και σε μία ατμόσφαιρα ξεχωριστής ευλάβειας και κατάνυξης σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, όπου υπάρχουν ποικίλα χαρακτηριστικά ήθη, έθιμα και παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους βαθιά στο παρελθόν, αλλά επιβιώνουν και τηρούνται στις μέρες μας. Η Μεγάλη Εβδομάδα, ή Εβδομάδα των Παθών, ξεκινά από την Κυριακή των Βαΐων. Σε όλη την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας στους χριστιανικούς ναούς τελούνται καθημερινά ακολουθίες αφιερωμένες στα  Άγια Πάθη του Χριστού. Η νηστεία για τους χριστιανούς διατηρείται πολύ αυστηρή και συνεχίζεται μέχρι να κοινωνήσουν το Μεγάλο Σάββατο. Η Μεγάλη Τετάρτη και η Μεγάλη Παρασκευή αποτελούν τις σημαντικότερες ημέρες τις Τεσσαρακοστής, κατά τις οποίες απαγορεύεται η κατανάλωση ακόμα και λαδιού. Τη Μεγάλη Πέμπτη ξεκινούν οι προετοιμασίες για τον εορτασμό: οι νοικοκυρές συνηθίζουν να ζυμώνουν πασχαλινά τσουρέκια και κουλούρες και να βάφουν αυγά, κατά παράδοση σε κόκκινο χρώμα. Το αυγό από τα παλιά χρόνια συμβολίζει την ανανέωση της ζωής, ενώ το κόκκινο χρώμα μας θυμίζει τη θυσία του Χριστού, που έχυσε το αίμα του για χάρη των ανθρώπων.

Ιστορία του Πόντου: από το χθες στο σήμερα

Ο Πόντος από τα αρχαία χρόνια αποτελούσε παραλιακή χώρα: η έκταση κάλυπτε τις εκτάσεις ανάμεσα στο Φάση ποταμό, όπου σήμερα βρίσκεται η Βατούμ, και την Ηράκλεια, όπως αναφέρουν ο Ηρόδοτος, о Ξενοφώντας και άλλοι. Η παρουσία των Ελλήνων στην περιοχή αυτή χρονολογείται από τους μυθικούς χρόνους, όταν την εποχή του χαλκού οι Έλληνες τόλμησαν να γνωρίσουν τον επικίνδυνο Εύξεινο Πόντο με τις μακρινές και απρόσιτες παραλίες του. Η αναζήτηση πολύτιμων μεταλλευμάτων οδήγησε πολλούς ταξιδευτές στην περιοχή γύρω στα 1000 π.Χ. με πρώτη οργανωμένη αποστολή στην Κολχίδα αυτήν του Ιάσονα και των Αργοναυτών.

Στέλιος Καζαντζίδης: ο θρύλος του ελληνικού τραγουδιού

Ο διάσημος τραγουδιστής Στέλιος Καζαντζίδης έχει κατακτήσει τις καρδιές  εκατομμυρίων Ελλήνων, ανεξαρτήτως ηλικίας και  κοινωνικής τάξης, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να  θεωρείται για μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων ένα κομμάτι από την ίδια τους τη ζωή. Ο καλλιτέχνης με το μοναδικό του τρόπο ερμηνείας ξεπερνά την έννοια του όρου "λαϊκός τραγουδιστής".

Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα: Η Κρήτη

Το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και το δεύτερο σε μέγεθος (μετά την Κύπρο) νησί της Ανατολικής Μεσογείου, η Κρήτη αποτελεί προορισμό  διακοπών για περίπου τρία εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο. Βρίσκεται στο νότιο άκρο του Αιγαίου πελάγους και έχει έκταση 8.336 τ.χμ. και πληθυσμό  περίπου 600.000 κατοίκους.  Αποτελεί τμήμα της περιφερειακής διοίκησης της Ελλάδας και χωρίζεται σε τέσσερις περιφερειακές ενότητες: Ηρακλείου, Χανίων, Λασιθίου και Ρεθύμνης. Η γλώσσα που ομιλείται στην Κρήτη είναι η Κρητική διάλεκτος, η οποία  θεωρείται η μακροβιότερη ελληνική διάλεκτος. Η γεωπολιτική θέση του νησιού, το οποίο βρίσκεται στο σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής, σε συνδυασμό με το μεσογειακό κλίμα, καθώς και η πλουσιότατη πολιτιστική κληρονομιά της Κρήτης, την έχουν μετατρέψει σε ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά κέντρα της χώρας, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Η γιορτή των Θεοφανίων στην Ελλάδα

Την ίδια μέρα που οι Ρώσοι γιορτάζουν την παραμονή των Χριστουγέννων (6 Ιανουαρίου), στην Ελλάδα εορτάζονται τα Θεοφάνια σε ανάμνηση της Βάπτισης του Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο στον Ιορδάνη ποταμό, που επίσης ονομάζεται "Φώτα"(ή Εορτή των Φώτων). Αξίζει να σημειωθεί ότι τα Θεοφάνια θεωρούνται  μία από τις μεγαλύτερες εορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ενώ την πρώτη αναφορά της ημέρας αυτής συναντάμε στις γραφές του Κλήμη Αλεξανδρείας (150-216μ.Χ.). Με τα Θεοφάνια ολοκληρώνεται το λαμπερό εορταστικό Δωδεκαήμερο, που ξεκινά με τη Γέννηση του Χριστού και συνοδεύεται από πάρα πολλά γραφικά έθιμα και παραδόσεις, που δίνουν μια ιδιαίτερα πανηγυρική, ξεχωριστή ατμόσφαιρα τόσο στην ημέρα των Φώτων όσο και στις ημέρες που της προηγούνται. Κάθε χρόνο αυτές τις ημέρες σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας αναβιώνουν ποικίλα έθιμα, που οι ρίζες τους χάνονται στους αιώνες.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Ταξίδι από την Κρήτη έως Θράκη

Το μήνυμα της Γέννησης του Χριστού φέρνουν πρώτα από όλους τα παιδιά. Την παραμονή των Χριστουγέννων ξεχύνονται στους δρόμους και με τα κάλαντα, τα εθιμικά, τα ευχετικά, τα εγκωμιαστικά τραγούδια φέρνουν από σπίτι σε σπίτι την "καλοχρονιά". Η ονομασία τους προέρχεται από τις Ρωμαϊκές Καλένδες. Οι μικρασιάτες ονόμαζαν το ημερολόγιο "καλαντάρι". Τα κάλαντα έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα, όπου λέγονταν σε διάφορες εορτές Θεών. Τα παιδιά κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης που ήταν στολισμένο με καρπούς και άσπρο μαλλί (η λεγόμενη ειρεσιώνη) στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές και γύριζαν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν. Άλλοτε πάλι, κρατούσαν ομοίωμα καραβιού που παρίστανε τον ερχομό του Θεού Διονύσου.

Στο Βυζάντιο κρατούσαν είτε ραβδιά, είτε φανάρια ή ακόμα και ομοιώματα πλοίων ή και κτηρίων που ήταν στολισμένα. Στα μεταβυζαντινά χρόνια τα παιδιά κρατούσαν εικόνα του Χριστού ενώ στια παραθαλάσσιες περιοχές και στα νησιά ένα στολισμένο καραβάκι.

Τα κάλαντα περιέχουν ευχές για τον νοικοκύρη, τη νοικοκυρά και τα υπόλοιπα , μέλη της οικογένειας. Αν η οικογένεια έχει στάνη με πρόβατα ή ο νοικοκύρης ήταν γεωργός, τότε τα κάλαντα έχουν ανάλογο περιεχόμενο και φυσικά σχετικές ευχές. Η νοικοκυρά προσφέρει στα παιδιά γλυκίσματα, κάστανα, καρύδια και εκείνα συνεχίζουν για να "τα πουν" στο επόμενο σπίτι.

Πολλά από τα έθιμα των Χριστουγέννων είναι τα ίδια με αυτά της Πρωτοχρονιάς. Αυτό οφείλεται όπως εξηγεί ο λαογράφος Γ. Μέγας, στο ότι από τα μέσα του 40υ αιώνα η 25η Δεκεμβρίου είχε οριστεί όχι μόνο ως γενέθλια ημέρα του Χριστού αλλά και ως πρώτη μέρα του έτους.

Τα περισσότερα έθιμα των Χριστουγέννων στρέφονται γύρω από το γιορτινό τραπέζι. Ακόμα και η σφαγή του γουρουνιού του κατ' εξοχήν χριστουγεννιάτικου εδέσματος, για τη χώρα μας αποτελούσε ιεροτελεστία.

Σημειώνεται ότι η χοιροφαγία έχει τις ρίζες της στους Ρωμαϊκούς Χρόνους όπου θυσίαζαν στα Σατουρνάλια (17-25 Δεκεμβρίου) γουρούνι προς τιμήν του Θεού Κρόνου.

Αλλά και το ψωμί στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι έχει και αυτό την τιμητική του. 

Παλαιότερα κάθε νοικοκυρά ζύμωνε το "Χριστόψωμο" ή τη χριστουγεννιάτικη κουλούρα ή τους "Σταυρούς" και τις "βλάζες", όπως ονομάζονταν σε κάθε περιοχή. Γύρω από το "Χριστόψωμο" πλέκεται και το ομώνυμο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

 Για περισσότερες...

Τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα των Ελλήνων

Πολλά από τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα και ποικιλόμορφα ελληνικά πρωτοχρονιάτικα έθιμα, που έχουν τις ρίζες τους στο μακρινό παρελθόν, τηρούνται και στις μέρες μας.  Τα περισσότερα από αυτά σχετίζονται, κατά κάποιον τρόπο, με την καλή τύχη, όπως λόγου χάρη είναι το ποδαρικό, το σπάσιμο του ροδιού και η χαρτοπαιξία, ενώ άλλα έθιμα έχουν ως στόχο τη διασκέδαση και φέρουν αμιγώς εορταστικό χαρακτήρα,  όπως είναι τα πάρτι και τα πυροτεχνήματα. Αναμφισβήτητα, πρωταρχική θέση ανάμεσα στις πρωτοχρονιάτικες παραδόσεις κατέχει η πατροπαράδοτη βασιλόπιτα, έθιμο, το οποίο τελείται ευλαβικά από τη συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών οικογενειών.

Διάσημα χριστουγεννιάτικα έθιμα στην Ελλάδα

Τα Χριστούγεννα και οι εορτασμοί του Δωδεκαήμερου δεν αποτελούν σημαντικές εορτές μόνο για την Ορθοδοξία, αλλά και για την πολιτιστική παράδοση των Ελλήνων, διότι συνοδεύονται από ποικίλα χαρακτηριστικά, γραφικά έθιμα. Τρία στοιχεία συνδέονται άρρηκτα στις  εορταστικές εκδηλώσεις του Ελληνικού λαού: το θρησκευτικό πνεύμα, η ελληνική παράδοση και η έντεχνη προσαρμογή στις ανάγκες της καθημερινότητας.