Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα: Η Κρήτη

Το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και το δεύτερο σε μέγεθος (μετά την Κύπρο) νησί της Ανατολικής Μεσογείου, η Κρήτη αποτελεί προορισμό  διακοπών για περίπου τρία εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο. Βρίσκεται στο νότιο άκρο του Αιγαίου πελάγους και έχει έκταση 8.336 τ.χμ. και πληθυσμό  περίπου 600.000 κατοίκους.  Αποτελεί τμήμα της περιφερειακής διοίκησης της Ελλάδας και χωρίζεται σε τέσσερις περιφερειακές ενότητες: Ηρακλείου, Χανίων, Λασιθίου και Ρεθύμνης. Η γλώσσα που ομιλείται στην Κρήτη είναι η Κρητική διάλεκτος, η οποία  θεωρείται η μακροβιότερη ελληνική διάλεκτος. Η γεωπολιτική θέση του νησιού, το οποίο βρίσκεται στο σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής, σε συνδυασμό με το μεσογειακό κλίμα, καθώς και η πλουσιότατη πολιτιστική κληρονομιά της Κρήτης, την έχουν μετατρέψει σε ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά κέντρα της χώρας, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Η Κρήτη είναι ξακουστή για την μακραίωνη και πρωτότυπη μουσική παράδοσή της, που είναι από τις πιο ενεργές και ζωντανές στην Ευρώπη σήμερα. Τα χαρακτηριστικά μουσικά όργανα είναι, κατά πρώτιστο  λόγο, η κρητική λύρα και το λαούτο και, δευτερευόντως, το βιολί, το μαντολίνο και η ασκομαντούρα, η οποία θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα πνευστά μουσικά όργανα του νησιού. Η Κρήτη διαθέτει μεγάλη παράδοση στα δημοτικά τραγούδια, ιδιαίτερα στη μαντινάδα, που αποτελεί ένα είδος δεκαπεντασύλλαβου δίστιχου με ομοιοκαταληξία. Για έναν Κρητικό, η μαντινάδα ξεπερνά τα όρια ενός  "στίχου" γραμμένου σε ένα κομμάτι χαρτί. Η μαντινάδα αντανακλά τον χαρακτήρα, τη σκέψη και τον τρόπο ζωής του λαού και συνοδεύει τους ανθρώπους σε όλες σχεδόν τις εκδηλώσεις της ζωής τους. Με μαντινάδα εκφράζει ο Κρητικός την αγάπη, τον έρωτα, τον πόνο, το χωρισμό, τη μοναξιά, το παράπονο, τον εμπαιγμό και γενικά κάθε συναίσθημα που πηγάζει από την ευαίσθητη κρητική ψυχή.  Μερικοί από τους πλέον διάσημους  Κρητικούς μουσικούς είναι ο Νίκος Ξυλούρης, ο Θανάσης Σκορδαλός, ο Κώστας Μουντάκης και ο Ψαραντώνης. Αξιόλογη παράδοση υπάρχει και στο χορό με πολλά διαφορετικά είδη, τα οποία αποτελούν συνέχεια, μετεξέλιξη αρχαίων χορών. Χαρακτηριστική επίσης είναι και η κρητική φορεσιά, που συνήθως φοριέται από τα παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα.

Κατά τη γνώμη των περισσότερων ιστορικών, η Κρήτη κατοικείται ήδη από την Παλαιολιθική εποχή και μαρτυρεί συνεχή ανθρώπινη παρουσία τις τελευταίες 10 χιλιάδες χρόνια. Αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως αποδεικνύουν την παρουσία του ανθρώπου στην Κρήτη πριν τουλάχιστον 8 χιλιετίες. Οι πρώτοι άνθρωποι κατοικούσαν σε σπηλιές και χρησιμοποιούσαν πέτρινα εργαλεία. Πρωτεύουσα και ταυτοχρόνως η μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης είναι το Ηράκλειο. Η ιστορία συνδέει τον τόπο αυτό με την αρχαιότητα και την Ευρώπη. Στην Κρήτη, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Δίας, ο επικεφαλής και πατέρας των θεών, έφερε την πανέμορφη νεαρή παρθένα Ευρώπη, με την οποία ήταν ερωτευμένος. Η ρομαντική τους σχέση απέδωσε το γιο τους, το Μίνωα, του οποίου το όνομα κληρονομήθηκε από όλους τους βασιλιάδες της Κρήτης. Πολυάριθμες αναφορές στο Ηράκλειο έχουν γίνει από διακεκριμένους αρχαίους ιστορικούς, όπως ο Στράβων, ο οποίος στα κείμενά του τον 1ο μ.Χ. αιώνα αναφέρεται στο λιμάνι της Κνωσού ως το Ηράκλειον, προφανώς ονομασμένο έτσι προς τιμήν του θρυλικού Ηρακλή, ο οποίος είχε φθάσει στην Κρήτη για να εξοντώσει τον άγριο ταύρο και να ολοκληρώσει έναν από τους δώδεκα ανεπανάληπτους άθλους του.

Το μεγαλοπρεπές Aνάκτορο της Kνωσού, χτισμένο σ' ένα κατά μεγάλο ποσοστό τεχνητό λόφο,  αποτέλεσε έδρα του μυθικού βασιλιά Μίνωα και το κυριότερο κέντρο εξουσίας στην Κρήτη. Πρόκειται για ένα κτιριακό συγκρότημα που αναπτύσσεται σε χώρο 22.000 τ.μ.  Το πρώτο ανάκτορο οικοδομήθηκε  κατά τα τέλη της 2ης χιλιετίας π.Χ. και καταστράφηκε το 1.700 π.Χ. περίπου, αλλά ξανακτίστηκε για να καταστραφεί οριστικά πια από φωτιά το 1350 π.Χ. Έκτοτε ο χώρος του ανακτόρου μετατρέπεται σε ιερό άλσος της Ρέας και παραμένει ακατοίκητος. Το ανάκτορο της Κνωσού αποτελεί το μνημειακό σύμβολο του μινωικού πολιτισμού σε ό,τι αφορά τον τρόπο κατασκευής, τη χρήση εκλεκτών υλικών, το αρχιτεκτονικό σχέδιο και το επιβλητικό μέγεθός του. Σύµφωνα µε την παράδοση, το Παλάτι της Κνωσού ήταν έργο του μυθικού Αθηναίου αρχιτέκτονα Δαίδαλου.

Να πούμε λίγα λόγια για τα πιο σημαντικά και ορόσημα σημεία στην ιστορία της πόλης  του Ηρακλείου. Κατά τον 9ο μ.Χ. αιώνα οι Άραβες κατέλαβαν την Κρήτη και ίδρυσαν στη θέση του Ηρακλείου μια νέα πόλη που ονόμασαν Κάστρο του χάνδακος. Το τοπωνύμιο «Χάνδακας» χρησιμοποιείται ακόμα και στις μέρες μας από πολλούς κατοίκους της πόλης του Ηρακλείου. Τον 10ο αιώνα οι Βυζαντινοί ανέκτησαν τον έλεγχο του νησιού και κατάφεραν να το ελέγξουν μέχρι τις αρχές του 13ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα η πόλη πέρασε στα χέρια των Βενετών. Η Ενετική περίοδος κράτησε τεσσερισήμισι αιώνες και σηματοδοτήθηκε ως περίοδος μεγάλης προόδου για την πόλη σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη σε τομείς, όπως το εμπόριο, η αρχιτεκτονική, η λογοτεχνία και η τέχνη γενικότερα. Ο παγκοσμίως γνωστός ζωγράφος Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο) γεννήθηκε στο Ηράκλειο, όπου καλλιέργησε το ταλέντο του και εργάστηκε αρχικά. Πολλά Ενετικά μνημεία σώζονται ακόμα στο Ηράκλειο, όπως τα παλαιά τείχη, τα οποία περιβάλλουν το παλαιό μέρος της πόλης, το φρούριο στο λιμάνι, η κρήνη του Μοροζίνη κ.α. Μετά την πολιορκία της πόλης του Ηρακλείου από τους Τούρκους (η οποία άρχισε το 1648 και διήρκεσε για 25 χρόνια) οι Βενετοί αναγκάστηκαν να παραδώσουν την πόλη στους Τούρκους. Οι Κρητικοί επαναστάτησαν ενάντια στους Οθωμανούς Τούρκους πολλές φορές, όπως το 1770, το 1821, το 1866 και το 1895. Το 1898 το νησί της Κρήτης ανέκτησε την αυτονομία του από την Οθωμανική αυτοκρατορία και το 1912 ενώθηκε με την Ελλάδα.

Το σύγχρονο Ηράκλειο είναι μια κοσμοπολίτικη πόλη, με το τρίτο σε μέγεθος λιμάνι στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα στη Μεσόγειο. Ενώνεται μέσω θαλάσσης με τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, τα νησιά του Αιγαίου, την Κύπρο και την Αίγυπτο. Υπάρχουν, επίσης, συχνές πτήσεις που ενώνουν το Ηράκλειο με άλλα αστικά κέντρα της Ελλάδας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς και απευθείας πτήσεις προς την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Μια ποικιλία πολύπλευρων πολιτιστικών δραστηριοτήτων τοπικού, ευρωπαϊκού και διεθνούς ενδιαφέροντος πραγματοποιούνται στην Κρήτη. Εκθέσεις τέχνης, θεατρικά και λογοτεχνικά γεγονότα, διεθνή συνέδρια και επιστημονικές συναντήσεις βάζουν τη σφραγίδα τους στην καθημερινότητα της πρωτεύουσας της Κρήτης.