Ελληνικά νησιά: Η πορεία της Ρόδου στους αιώνες

Η πανέμορφη Ρόδος, το τέταρτο σε έκταση νησί της Ελλάδας και το πιο μεγάλο νησί των Δωδεκανήσων, βρίσκεται στο σταυροδρόμι δύο σημαντικών θαλάσσιων διαδρομών της Μεσογείου. Αποτελεί ένα σημείο, όπου συναντήθηκαν τρεις πολιτισμοί - της Μέσης Ανατολής, της Κύπρου και της Αιγύπτου, καθένας από τους οποίους επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον πολιτισμό του νησιού.

Η ομώνυμη πρωτεύουσα του νησιού – η Ρόδος – βρίσκεται στη βόρεια ακτή και είναι παγκόσμια γνωστή για τα αξιοθέατά της, με σημαντικότερο τη Μεσαιωνική πόλη, που αναπτύχθηκε γύρω από την ακρόπολη. Σήμερα η Παλιά Πόλη έχει αναγνωριστεί ως Πόλη Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Είναι ένα μνημείο δυτικοευρωπαϊκού υστερογοτθικού ρυθμού – με πολλά στοιχεία της ιταλικής αναγεννησιακής τεχνοτροπίας, καθώς και στοιχεία ντόπιας αρχιτεκτονικής - από τα ελάχιστα που υπάρχουν πλέον στην Ευρώπη. Η Μεσαιωνική Πόλη περιβάλλεται από αρκετά καλοδιατηρημένα αμυντικά τείχη του 15ου αιώνα, μήκους γύρω στα πέντε (5) χιλιόμετρα, με επάλξεις και πυργίσκους.

Η ιστορία του νησιού κατά την περίοδο, αποκαλούμενο «χρυσή» (τρεις αιώνες μετά την ίδρυση της πόλης της Ρόδου), παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τους επιστήμονες. Είναι η περίοδος, όταν το νησί της Ρόδου παράγει εξαιρετικά έργα τέχνης, το πιο γνωστό από τα οποία είναι ο επιβλητικός Κολοσσός, χάλκινος γίγαντας 36 μέτρων, φτιαγμένος από το Λίνδιο γλύπτη Χάρη, μαθητή του φημισμένου Λυσίππου. Η ανέγερση του τεράστιου αγάλματος διήρκησε 12 ολόκληρα χρόνια. Το 227 μ.χ. ο Κολοσσός, που αποτελούσε πραγματικό ύμνο στην Τέχνη, υπέστη ζημιά από έναν ισχυρό σεισμό και έμενε πεσμένος για εννέα αιώνες, ώσπου το 653 μ.Χ. το νησί κατακτήθηκε από Άραβες και το άγαλμα πουλήθηκε για χαλκό σ’ έναν Εβραίο έμπορα από την Έδεσσα. Έτσι καταστράφηκε ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου.

Από το 164 π.Χ. η Ρόδος κατακτήθηκε από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στην περίοδο αυτή, αποκαλούμενη Ρωμαϊκή Εποχή, οι κάτοικοι του νησιού προσπαθούσαν να διατηρήσουν όσο το δυνατόν φιλικότερη στάση απέναντι στην υπερδύναμη, χωρίς ωστόσο να λαμβάνουν μέρος στις διαμάχες των Ρωμαίων, και το κατάφερναν για αρκετό διάστημα, διατηρώντας όσο ήταν εφικτό το μεγαλείο της Ρόδου. Και, όμως, οι Ρωμαίοι περιόριζαν την ανάπτυξη του νησιού, ώσπου η εξασθενημένη οικονομικά Ρόδος αναγκάστηκε να υπογράψει μια καταστροφική για το νησί συνθήκη, που προέβλεπε τη συμμετοχή της σε όλους τους πολέμους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η Ρόδος ήταν μεταξύ των πρώτων νησιών, που ασπάστηκαν το Χριστιανισμό. Μεγάλο ρόλο στη διάδοση της ορθοδοξίας διαδραμάτισε η επίσκεψη του Αποστόλου Παύλου στο νησί το 58 μ.Χ. Την περίοδο εκείνη η Ρόδος ήταν η ορισμένη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Επαρχίας, χωρίς ωστόσο να επανακτήσει την ακμή, από την οποία χαρακτηριζόταν τα προηγούμενα χρόνια. Το νησί δέχθηκε πολλές πειρατικές επιδρομές και εισβολές από άλλους εχθρούς, όπως οι Πέρσες, οι Άραβες, οι Σελτζούκοι και οι Σαρακηνούί Μετά τον καταστροφικό σεισμό του 515 μ.Χ. υπέστη σοβαρές ζημιές και συρρικνώθηκε σημαντικά.

Την ίδια περίοδο ένας μεγάλος αριθμός Πρωτοχριστιανικών εκκλησιών βρίσκονταν διασκορπισμένες στο νησί. Ωστόσο, όταν οι Οθωμανοί εισέβαλαν στο νησί, μετέτρεψαν τις εκκλησίες σε τζαμιά, για να ανταποκρίνονται στις δικές τους θρησκευτικές ανάγκες.

Το 1306 μ.Χ. το νησί της Ρόδου πουλήθηκε στους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη. Με την εγκατάστασή τους η Ρόδος επανέκτησε το ρόλο του οικονομικού κέντρου για ολόκληρη τη Μεσόγειο, μπαίνοντας σε μια νέα περίοδο ακμής. Το 1522 οι Τούρκοι πολιόρκησαν τη Ρόδο και οι Ιππότες, που αντελήφθησαν ότι δεν θα κατάφερναν να αντιμετωπίσουν τις δυνάμεις των εχθρών, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Ρόδο.

Η Ρόδος, που ήταν βάση των στρατευμάτων της περιοχής, δεν συμμετείχε στην Ελληνική Επανάσταση του ‘21, αρκετοί όμως κάτοικοι του νησιού έλαβαν μέρος στον Απελευθερωτικό Αγώνα. Το 1912 η Ρόδος καταλείφθηκε από τους Ιταλούς. Την εποχή εκείνη κατασκευάστηκαν πάρα πολλά από τα κτίρια, που σώζονται μέχρι τις μέρες μας. Μετά την έξοδο της Ιταλίας από τον πόλεμο το νησί κατακτήθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα , ενώ από το 1945 ακολούθησε μια περίοδος βρετανικής κυριαρχίας. Και μόνο το Μάρτιο του 1948 η Ρόδος, μαζί με τα υπόλοιπα νησιά των Δωδεκανήσων, ενσωματώθηκε στην Ελλάδα.