συνέντευξη της Θεοδώρας ΓιαννίτσηΜΑΚΕΔΟΝΙΑ__Νίκος Ασλανίδης
Συνάντηση με τη διευθύντρια του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού στη Μόσχα Θεοδώρα Γιαννίτση.
Όταν οι Ρώσοι αγάπησαν
την ελληνική γλώσσα…
Την τελευταία φορά που πήγα στη Μόσχα διαπίστωσα τη μεγάλη αγάπη των Ρώσων στην ελληνική κουζίνα και στο ελληνικό θέατρο. Επισκέφθηκα ένα ελληνικό ρεστωράν, το «Μολών Λαβέ» που ήταν κατάμεστο και όπως με ενημέρωσαν οι υπεύθυνοι του καταστήματος, οι Μοσχοβίτες για να βρουν καρέκλα έπρεπε να κλείσουν τραπέζι τουλάχιστον μια βδομάδα νωρίτερα…
Κατάμεστο ήταν και το θέατρο όπου παιζόταν μια αρχαία ελληνική τραγωδία με πρωταγωνιστή τον ομογενή Ευκλείδη Κιουρτζίδη…
Τελευταία με έκπληξη πληροφορήθηκα ότι οι Ρώσοι δείχνουν ενδιαφέρον όχι μόνο για το ελληνικό φαγητό και το θέατρο αλλά και την ελληνική γλώσσα! Πολλοί είναι εκείνοι που συνωστίζονται στο Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού στη Μόσχα για να εγγραφούν στα τμήματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας!
Όπως μας ενημέρωσε η διευθύντρια του Κέντρου Θεοδώρα Γιαννίτση μέχρι τώρα για τη φετινή σχολική χρονιά έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον πάνω από 1.500 άτομα…
Η κ. Γιαννίτση που είναι ιστορικός και ηθοποιός γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Το 1989 αποφοίτησε με «άριστα» από το Πειραματικό σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών και εισήχθη στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Παράλληλα έλαβε υποτροφία από τον τότε σοβιετικό οργανισμό «Πατρίδα» και πήγε στη Μόσχα για σπουδές. Το 1995 αποφοίτησε από την Ιστορική Σχολή του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας «Lomonosov» ενώ το 2003 αποφοίτησε με άριστα από τη Σχολή Υποκριτικής Τέχνης της Ρωσικής Ακαδημίας.
Αρχικά πείτε μου περίπου πόσοι Έλληνες ζουν σήμερα στη Μόσχα;
Στη Ρωσία σήμερα, σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του πληθυσμού, κατοικούν περίπου 98.000 Έλληνες, εκ των οποίων οι 4.000 είναι στη Μόσχα και στην ευρύτερη περιφέρεια της ρωσικής πρωτεύουσας. Οι Έλληνες διαπρέπουν σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου, της κοινωνικής-οικονομικής δράσης της Ρωσίας.Σας αναφέρω ενδεικτικά ορισμένα επίθετα επιφανών Ελλήνων του 20ου αι.
Είναι οι διάσημοι πιλότοι, αδερφοί Βλαδίμηρος και Κωνσταντίνος Κοκκινάκης, ήρωες της Σοβιετικής Ένωσης και ο Γρηγόριος Μπαχτζιβαντζής, πρώτος πιλότος αεριωθούμενου αεροσκάφους. Για τον Γρηγόριο Μπαχτσιβαντζή ο Γιούρι Γκαγκάριν είπε: «Ο πρώτος πιλότος αεριωθούμενου αεροσκάφους Γρηγόριος Μπαχτζιβαντζής άνοιξε το δρόμο για το διάστημα στον πρωτο διαστημάνθρωπο Γιούρι Γκαγκάριν. Χωρίς την πτήση του Μπαχτσιβαντζή, δεν θα υπηρξε η 12η Απριλίου 1961».
Ενας άλλος διεθνούς φήμης επιστήμονας είναι ο νυν πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Μόσχας ο οφθαλμίατρος Χρήστος Ταχτσίδης, η διακεκριμένη καλλιτέχνης της Ρωσίας, δημοφιλέστατη και αγαπημένη Ξένια Γεωργιάδου , ο αρχιμουσικός, μαέστρος Θεόδωρος Κουρεντζής, που τον Οκτώβριο του 2018 τιμήθηκε με βραβείο του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας σε μία πολύ ωραία εκδήλωση, που επιμελήθηκε η Ελληνική Πρεσβεία.
Οι περισσότεροι Έλληνες που ζουν σήμερα στη Ρωσία είναι απόγονοι πολιτικών προσφύγων ή είναι ποντιακής καταγωγής;
Οι λιγότεροι είναι πλέον οι απόγονοι των πολιτικών προσφύγων του ελληνικού Εμφυλίου της περιόδου 1946-1949. Μεγάλο μέρος είναι ποντιακής καταγωγής, όχι, ωστόσο, το μεγαλύτερο. Έχουμε μεγάλη κύματα άφιξης ελληνικού πληθυσμού στη φίλη ομόδοξη Ρωσία από τα μέσα του 18ου αι., την εποχή των Ρώσο-Τουρκικών πολέμων. Μετά την προσάρτηση στη Ρωσία των νότιων περιοχών της από τα Χανάτο της Κριμαίας, οι ρωσικές αρχές ενδιαφέρονται να εγκαταστήσουν στα νότια σύνορά τους ορθόδοξο, ομόδοξο πληθυσμό, για αυτό παραχωρούν σε εμάς τους Έλληνες σειρά προνομίων, όπως παραχώρηση γης, απαλλαγή από στρατιωτική θητεία, απαλλαγή από φόρους, και αυτή την εποχή, τέλη 18ου – 19ος αι., πλήθος Ελλήνων από την ενδοχώρα και τα νησιά, εγκαθίστανται στη Νότια Ρωσία.
Υπάρχουν και Έλληνες που ήρθαν τα τελευταία χρόνια στη Μόσχα με την οικονομική κρίση, αναζητώντας καλύτερη τύχη;
Αναμφίβολα μετά το 2009 και το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, ολοένα και τακτικότερα έρχονται στη Μόσχα Έλληνες για να βρουν καλύτερη τύχη. Συχνά πρόκειται για μεικτές οικογένειες, Ρωσίδα η σύζυγος και Έλληνας ο σύζυγος ή και αντίστροφα.
Πως δημιουργήσατε το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού στη Μόσχα;
Τον Νοέμβριο του 2005 αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε στη Μόσχα το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού (Κ.Ε.Π.) -κοινωνικός φορέας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που ως στόχο έχει τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στη Ρωσία, την ενίσχυση των ελληνο-ρωσικών πολιτιστικών σχέσεων και την αξιοποίηση του υπάρχοντος δυναμικού, Ελλήνων και Φιλελλήνων, όλων αυτών που με τη δράση τους συμβάλλουν στην ελληνορωσική σύμπραξη. Το Κ.Ε.Π. δημιουργήθηκε από μία ολιγομελή ομάδα ομογενών, πού έκαναν τη μεγάλη τιμή σε εμένα να το αναθέσουν εκ του μηδενός.
H δραστηριότητα του Κ.Ε.Π. συνεπάγεται δρομολόγηση προγραμμάτων σε τακτική βάση, διδασκαλία γλώσσας, διαλέξεις ελληνικής ιστορίας, μαθήματα ελληνικού χορού, σύσταση χορωδίας ελληνικού τραγουδιού καθώς και έκτακτων-μεμονωμένων προγραμμάτων ημερίδες, επιστημονικά συνέδρια, εκθέσεις, συναυλίες, φεστιβάλ, μεταξύ άλλων και κινηματογραφικά, επαγγελματικές θεατρικές παραστάσεις, εκδοτική δράση και πολλά άλλα.
Αληθεύει ότι οι Ρώσοι δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την ελληνική γλώσσα;
Ναι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα. Για 16η συνεχή ακαδημαϊκή χρονιά πραγματοποιήθηκε η διδασκαλία ελληνικής γλώσσας σε καθημερινή βάση σε 12 ακαδημαϊκές εστίες της ρωσικής πρωτεύουσας. Στις συνθήκες των περιοριστικών μέτρων εξαιτίας της πανδημίας του κορωναϊού, άμεσα μεταφέραμε τα μαθήματά μας σε εξ αποστάσεως διδασκαλία, ώστε συνεχιστεί αδιάκοπα το εκπαιδευτικό-διαφωτιστικό λειτούργημά μας.
Την ακαδημαϊκή χρονιά που τελείωσε λειτούργησαν 21 τμήματα γλώσσας, τα 17 εκ των οποίων σε διαδικτυακά. Επίσης το καλοκαίρι του 2021 λειτούργησαν διαδικτυακά, έξι τμήματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας, 2 αρχαρίων και 4 προχωρημένων.
Τα τελευταία χρόνια τα μαθήματα ελληνικής γλώσσας παρακολουθούν περί τα 600 άτομα. Πρόκειται για ομογενείς και Φιλέλληνες, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ταξιδεύουν τακτικά στην Ελλάδα. Tα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουμε καταγράψει προωτοφανή αριθμό ενδιαφερομένων να διδαχθούν την ελληνική γλώσσα, που ανέρχεται μέχρι και τα 1500 άτομα…
Ήδη από το 2007 το Κ.Ε.Π. στελεχώνεται και με Έλληνα εκπαιδευτικό-φιλόλογο του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Τον Απρίλιο του 2018, επανδρωθήκαμε και με αποσπασμένο εκπαιδευτικό, ειδικευμένο στους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς και τα βιωματικά εργαστήρια.
Παράλληλα στο Κέντρο λειτουργούν δανειστική βιβλιοθήκη, ταινιοθήκη και μουσικό αρχείο, προσιτά σε κάθε ενδιαφερόμενο.
• Το Κ.Ε.Π., ταυτόχρονα, πραγματοποιεί μεμονωμένες εκδηλώσεις, αφιερωμένες, για παράδειγμα, σε εθνικές επετείους και ιωβηλαία, επιστημονικά συνέδρια, εκθέσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, συναυλίες, προβολές ταινιών, ενώ παράλληλα στηρίζει τις έρευνες γύρω από τις ελληνορωσικές σχέσεις και αναπτύσσει εκδοτική δραστηριότητα.
Αξιοσημείωτα, αναμφίβολα, τα θεατρικά μας εγχειρήματα, η ένταξη αρχαίας δραματουργίας στο ρεπερτόριο ρωσικών θεάτρων, με μία ευρύτατη γεωγραφική ακτίνα. Συγκεκριμένα, ανέβηκαν και παίζονται περίπου 30 αρχαίες ελληνικές τραγωδίες, που προτείναμε.
Τι έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα ;
Έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε, με τεράστια προσωπική δουλειά, μεράκι και ενθουσιασμό, έναν ζωντανό μηχανισμό πολύπλευρης, σφαιρικής, πολυεπίπεδης μύησης στον Ελληνικό Κόσμο, στον Ελληνικό Πολιτισμό στην καρδιά της Μόσχας, οι δε ακτίνες δράσης μας εκτείνονται από Ταυρίδα (Κριμαία), Μεσημβρινή Ρωσία, Σιβηρία και φτάνουν και μέχρι το Βλαντιβοστόκ.
Στο σημείο αυτό θέλω να τονίσω τον άμεσο, αβίαστο, ειλικρινή, ανιδιοτελή τρόπο, με τον οποίο το ρωσικό κοινό προσέγγισε το Κέντρο μας, τον μέγιστο δείκτη ενδιαφέροντος για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό της Ελλάδας. Εμείς, από πλευράς μας, προσπαθούμε με πολυεπίπεδες, σφαιρικές εκδηλώσεις και δράσεις, να μυούμε τους Ρώσους Φιλέλληνες και τους ομογενείς μας στο τεράστιο πολιτισμικό-πνευματικό κληροδότημα της Ελλάδας. .
Ολοένα και περισσότεροι μαθητές εγγράφονται στα μαθήματα ελληνικής γλώσσας, χορού και τη χορωδία, το Κέντρο επισκέπτεται καθημερινά κοινό είτε για να δανειστεί βιβλία στην ελληνική από τη βιβλιοθήκη μας, ελληνικές ταινίες και μουσική από την ταινιοθήκη και το μουσικό μας αρχείο, στις εκδηλώσεις του Κέντρου οι άνθρωποι έχουν αναπτύξει φιλίες και διαπροσωπικές σχέσεις, ουσιαστικά, δηλαδή, το Κέντρο κατέστη σε μία εστία, γύρω από την οποία άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους με κοινό ενδιαφέρον, με κοινό γνώμονα τον ελληνικό πολιτισμό, την ελληνική γλώσσα, την ελληνική τέχνη, την ελληνική ιστορία, με κοινό αντικείμενο την Ελλάδα μέσα στους αιώνες.
Λειτουργούν στη Μόσχα και ελληνικά σχολεία για να διατηρήσουν τα παιδιά σας την ελληνική τους ταυτότητα;
Στη Μόσχα λειτουργεί κάθε Σαββατοκύριακο το Τμήμα της ελληνικής γλώσσας για ελληνόφωνα παιδιά υπό την αιγίδα, επιμέλεια και συντονισμό του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού – Κ.Ε.Π. Παράλληλα, στους κόλπους του Κ.Ε.Π. λειτουργούν και παιδικά Τμήματα για ρωσόφωνα παιδιά. Πέραν αυτού, η ελληνική γλώσσα διδάσκεται από εφέτος ως δεύτερη υποχρεωτική ξένη γλώσσα στο ιδιωτικό γυμνάσιο «ΕΛΛΑΔΑ», καθώς και στο επίσης ιδιωτικό ορθόδοξο Γυμνάσιο «Μητροπολίτης Πλάτωνας», ως προαιρετική ξένη γλώσσα.
Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση πραγματοποιήσατε κάποιες εκδηλώσεις στη Μόσχα;
Πραγματοποιήσαμε πολλές δράσεις. Η πρώτη μεγάλη μας εκδήλωση ήταν το διήμερο Κοινωνικό-Επιστημονικό Φόρουμ «200 ΧΡΟΝΙΑ της ΕΘΝΙΚΟ-ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ των ΕΛΛΗΝΩΝ». Στο επιστημονικό αυτό συνέδριο συμμετείχαν 39 σύνεδροι από όλο τον κόσμο…
Τι σχεδιάζεται για τους επόμενους μήνες;
Η δράση μας στο σύνολό της είναι ταγμένη στην ανάδειξη των κοινών σελίδων ιστορίας , που συνδέουν τους δύο ομόδοξους λαούς, Έλληνες και Ρώσους, με μακραίωνους δεσμούς ιστορικής, πολιτισμικής, πνευματικής εγγύτητας και παραπέμπουν στις ιδέες της Ορθόδοξης Ανατολής. Στόχος μας να συνεχίσουμε με συνέπεια και ενδελέχεια την πολύπλευρη, πολυεπίπεδη μύηση του φιλελληνικού ρωσικού κοινού στον Ελληνικό Κόσμο, στην απύθμενου πλούτου πολιτισμική κληρονομιά της Ελλάδας, να διατηρήσουμε τα προγράμματα και δράσεις μας, να διατηρήσουμε την αξιοζήλευτη συνοχή και συσπείρωση όλων των στελεχών μας γύρω από τους κόλπους του Κ.Ε.Π.
Ο Ελληνισμός και ο Φιλελληνισμός στη Ρωσία ανέκαθεν αποτελούσαν ένα τεράστιας σημασίας δυναμικό, που εξασφάλιζε αφ΄ ενός την ευημερία και τη συσπείρωση της ελληνικής κοινότητας στη Ρωσία, τη διατήρηση της εθνικής της ταυτότητας και συνείδησης, αφ΄ετέρου συνέβαλε στην ανάπτυξη του ελληνικού κράτους, καθώς και στην περαιτέρω σύσφιξη των διμερών σχέσεων των δύο λαών.
Κλείνοντας θα αναφέρω ένα απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του Αλεξάντρ Μιλιουκώφ, Ρώσου περιηγητή του δεύτερου ήμισυ του 19ου αι., ο οποίος επισκέφθηκε την Ελλάδα. Πρόκειται για το 1857, περίοδο μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο, όταν η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας όλο και περισσότερο προσανατολίζεται προς τη Δύση, ενώ η επιρροή της Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή είναι αποδυναμωμένη. Ο Μιλιουκώφ αναφέρει ότι κατά τον περίπατό του στους πρόποδες της Ακρόπολης και συνοδευόμενος από έναν Έλληνα γνωστό του, με τον οποίο επικοινωνούσε στη γαλλική, συνάντησε έναν ηλικιωμένο Έλληνα βοσκό. Ο βοσκός, στην αρχή, νόμισε ότι ο ξένος περιηγητής είναι Γερμανός, αφού, όμως, έμαθε ότι πρόκειται για Ρώσο “το συνοφρυωμένο πρόσωπο του γέροντα φωτίστηκε. –Ρώσος! – είπε ο γέρος τοποθετώντας το χέρι στην καρδιά, - κάθισε, κάθισε! Οι Ρώσοι είναι προσκεκλημένοι μας! Οι Ρώσοι είναι αδέρφια μας!”
Εκτιμούμε ότι αυτά τα λόγια του Έλληνα βοσκού χαρακτηρίζουν με το βέλτιστο τρόπο τις σχέσεις των δύο λαών διαχρονικά, πρωτίστως σε διαπροσωπικό επίπεδο, σε επίπεδο απλών ανθρώπων, ανεξαρτήτως πολιτικών συγκυριών, ισορροπιών και σκοπιμοτήτων…
Ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης δύνασθε να αντλήσετε στον παρακάτω σύνδεσμο:
![[X]](/style/img/pppclose.png)