Εφημερίδα ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ--συνέντευξη Δώρας Γιαννίτση

Αγαπητοί φίλοι,

Εφημερίδα «ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ» - Newspapers The New Greece/Crete.

Ειδικά με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ρωσικής Γλώσσας – 6^ης Ιουνίου, παρατίθεται συνέντευξη της διευθύντριας του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού – Κ.Ε.Π. Μόσχας, διδάκτορος ιστορίας, ηθοποιού, Δώρας Γιαννίτση για τη ρωσική κλασική λογοτεχνία, τον Αlexander Sergeevich Pushkin και το πόσο τον διαβάζουν στην Ελλάδα, για την επίδραση των έργων του για παιδιά στη σημερινή γενιά στην Ελλάδα.

Η συνέντευξη παρατίθεται στη ρωσική και σε google translation στην ελληνική.

https://thenewgreece.com/interesting/greeks-in-pushkins-lukomorye/

"Υπάρχει μια πράσινη βελανιδιά κοντά στην ακτή ..." – με αυτή την πασίγνωστη φράση του Πούσκιν μάς έπαιρνε ο ύπνος στα παιδικά μας χρόνια. Ο σγουρός παραμυθάς έφερε στα όνειρά μας γάτες επιστημόνων, βασιλιάδες των Saltans και πριγκίπισσες που κοιμούνται. Και κάτω από ποια παραμύθια κοιμούνται τα παιδιά στην Ελλάδα; Πόσο εξοικειωμένοι είναι αυτά (και οι γονείς τους) με το χαρούμενο όνομα «Πούσκιν»; Την παραμονή των γενεθλίων του ποιητή, μιλήσαμε γι' αυτό (και όχι μόνο) με τη διευθύντρια του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού – Κ.Ε.Π. Θεοδώρα Γιαννίτση».

«У лукоморья дуб зеленый…» – под эту пушкинскую строчку, знакомую как букварь, мы засыпали в детстве. Кудрявый сказочник приводил в наши сны котов ученых, царей Салтанов и спящих царевен. А под какие сказки засыпают малыши в Греции? Насколько знакомо им (и их родителям) веселое имя «Пушкин»? Об этом (и не только) накануне дня рождения поэта мы поговорили с директором Греческого культурного центра (ГКЦ) Теодорой Янницы.

– Теодора, издают ли Пушкина в Элладе на греческом языке?

– Готовясь к нашему разговору, я нашла пушкинские издания, которые были переведены греками-коммунистами, оказавшимися в Советском Союзе после Второй мировой войны и после Гражданской. А вот у меня в руках – издание «Сказки о царе Салтане» 2017 года на греческом языке. Причем перевод – блестящий, с абсолютным сохранением пушкинского ритма. Если такое крупное и уважаемое издательство обращает внимание на творчество Пушкина, это значит, интерес к нему есть не только у старшего поколения, но и у молодежи.

– Какие сказки читают дети в Греции?

– У нас есть писатели-сказочники, и середины XX века, и современные, которые пишут для детей. Это такие повести с морально-нравственным уклоном… Например, друг нашего ГКЦ Ева Петропулу-Ляну, с которой мы осуществили «сказочный» проект. В онлайн-режиме она погружала наших зрителей в мир сказки и даже в процесс ее создания. Конечно, наши дети знают и мировую литературу: «Красную шапочку», «Пиноккио», «Белоснежку и семь гномов», «Алису в Стране чудес» и так далее.

– Греческие мифы россияне впитывают «с младых ногтей», поскольку они входят в школьную программу. Есть ли похожий курс в греческой школе?

– Конечно, мифы Древней Греции занимают большое место в круге чтения греков. Еще у  нас очень распространены мифы Эзопа. И есть книги с легендами и мифами народов мира. Что касается школьной программы, то в мое время такой курс существовал – за сегодняшний день не поручусь: многое изменилось за последние годы… Такую литературу необходимо преподавать: она сохраняет нашу преемственность, ведет к нашим истокам.

– У российских «истоков» – богатая устная сказочная традиция. Причем в народных сказках действуют постоянные герои вроде Ивана-дурака, Василисы Прекрасной, Кащея Бессмертного. Есть ли что-то подобное в греческом фольклоре? Или у вас эту роль выполняют мифы?

– Есть, есть и народные сказки. Один из постоянных главных героев – акритас, то есть пограничник (еще со времен Византийской империи), который охраняет государство. Есть герои, которые борются с османским игом… Есть много сказок о поведенческих кодах, норме. Действие часто происходит в сельской местности, герои могут заблуждаться, совершать ошибки, но в конце концов всегда возвращаются на путь добродетели.

– До недавнего времени понятия «бабушка» и «сказка» у нас были неразделимы. Греческие бабушки балуют внуков сказками на ночь?

– Греческие бабушки в принципе балуют внуков (смеется). Что касается сказок… Когда мои дети были маленькими (сейчас им уже 19 и 12 лет), бабушка, моя мама, читала им сказки, когда они приезжали к ней летом. А моя бабушка Теодора, уроженка Севастополя, читала мне ежедневно, вечером на кухне. И это было мое любимое время. Сейчас, мне кажется, люди мало читают – все заменили гаджеты. Школа старается, чтоб читали – и Пушкина, и сказки, и мифы, но…

– Насколько я знаю, ГКЦ тоже «старается»?

– Да, у нас есть библиотека, где каждый желающий может взять книги… Надеюсь, наш проект с Евой Петропулу-Ляну тоже привлек внимание детей к книгам. Больше того, ее сказка о девочке Мирто, основанная на очень печальной реальной истории, помогла собрать деньги на лечение девочки-инвалида. И я рада, что тоже смогла поучаствовать в этом проекте.

– Вы привозите книги в подарок, когда приезжаете в Грецию?

– Конечно! Всегда дарю книги о России. Например, недавно 27 мая в Каламате представители греческого фонда «Обет нации» наградили меня за распространение греческой культуры и греческого языка – провозгласили «Послом доброй воли». А я подарила основателю фонда альбом о золоте Трои из коллекции Пушкинского музея. И всякий раз везу в Грецию книги о России, которые изданы ГКЦ, – они на двух языках. В том числе – в библиотеку университета в Каламате.

– И в заключение: есть ли у вас любимые пушкинские стихи?

– Очень люблю «Евгения Онегина»…

Беседовала Светлана Зайцева

 

Οι Έλληνες στη χώρα «Lukomorye» του Πούσκιν.

"Υπάρχει μια πράσινη βελανιδιά κοντά στην ακτή ..." - κάτω από αυτή τη γραμμή Πούσκιν, γνωστή ως αστάρι, αποκοιμηθήκαμε στην παιδική ηλικία. Ο σγουρός παραμυθάς έφερε στα όνειρά μας γάτες επιστημόνων, βασιλιάδες των Saltans και πριγκίπισσες που κοιμούνται. Και κάτω από ποια παραμύθια κοιμούνται τα παιδιά στην Ελλάδα; Πόσο εξοικειωμένοι είναι αυτοί (και οι γονείς τους) με το χαρούμενο όνομα «Πούσκιν»; Την παραμονή των γενεθλίων του ποιητή, μιλήσαμε γι' αυτό (και όχι μόνο) με τη διευθύντρια του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού – Κ.Ε.Π. Θεοδώρα Γιαννίτση.

 

– Θεοδώρα, ο Πούσκιν κυκλοφορεί στα ελληνικά στην Ελλάδα;

- Προετοιμάζοντας τη συζήτησή μας, βρήκα τις εκδόσεις του Πούσκιν, που μεταφράστηκαν από Έλληνες κομμουνιστές που κατέληξαν στη Σοβιετική Ένωση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά τον Εμφύλιο. Και εδώ στα χέρια μου είναι η έκδοση του 2017 του The Tale of Tsar Saltan στα ελληνικά. Εξάλλου, η μετάφραση είναι λαμπρή, με την απόλυτη διατήρηση του ρυθμού του Πούσκιν. Εάν ένας τόσο μεγάλος και σεβαστός εκδοτικός οίκος προσέχει το έργο του Πούσκιν, αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο η παλαιότερη γενιά, αλλά και οι νέοι ενδιαφέρονται γι 'αυτόν.

 

– Τι παραμύθια διαβάζουν τα παιδιά στην Ελλάδα;

– Έχουμε παραμυθογράφους, τόσο από τα μέσα του 20ου αιώνα όσο και σύγχρονους, που γράφουν για παιδιά. Πρόκειται για ιστορίες με ηθική προκατάληψη... Για παράδειγμα, μια φίλη του ΓΚΚ μας, η Εύα Πετροπουλού-Λεάνου, με την οποία κάναμε ένα «παραμυθένιο» έργο. Σε διαδικτυακή λειτουργία, βύθισε τους θεατές μας στον κόσμο ενός παραμυθιού και ακόμη και στη διαδικασία δημιουργίας του. Τα παιδιά μας βέβαια γνωρίζουν και την παγκόσμια λογοτεχνία: Κοκκινοσκουφίτσα, Πινόκιο, Χιονάτη και οι επτά νάνοι, Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων κ.ο.κ.

– Οι Ρώσοι απορροφούν τους ελληνικούς μύθους «από μικροί», καθώς περιλαμβάνονται στο σχολικό πρόγραμμα. Υπάρχει αντίστοιχο μάθημα σε ελληνικό σχολείο;

- Φυσικά, οι μύθοι της Αρχαίας Ελλάδας κατέχουν μεγάλη θέση στον αναγνωστικό κύκλο των Ελλήνων. Οι μύθοι του Αισώπου είναι επίσης πολύ διαδεδομένοι ανάμεσά μας. Και υπάρχουν βιβλία με θρύλους και μύθους των λαών του κόσμου. Όσο για το σχολικό πρόγραμμα, στην εποχή μου υπήρχε ένα τέτοιο μάθημα - δεν μπορώ να εγγυηθώ για σήμερα: πολλά έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια ... Τέτοια λογοτεχνία πρέπει να διδάσκεται: διατηρεί τη συνέχειά μας, οδηγεί στην καταγωγή μας.

 

– Οι ρωσικές «καταγωγές» έχουν μια πλούσια προφορική παράδοση παραμυθιού. Επιπλέον, στα λαϊκά παραμύθια υπάρχουν σταθεροί ήρωες όπως ο Ιβάν ο ανόητος, η Βασιλίσα η Ωραία, ο Kashchei ο Αθάνατος. Υπάρχει κάτι αντίστοιχο στην ελληνική λαογραφία; Ή μήπως οι μύθοι παίζουν αυτόν τον ρόλο για εσάς;

Ναι, υπάρχουν λαϊκά παραμύθια. Ένας από τους σταθερούς βασικούς χαρακτήρες είναι ο ακρίτας, δηλαδή ένας συνοριοφύλακας (από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας), που φυλάει το κράτος. Υπάρχουν ήρωες που πολεμούν ενάντια στον οθωμανικό ζυγό... Υπάρχουν πολλά παραμύθια για κώδικες συμπεριφοράς, νόρμες. Η δράση διαδραματίζεται συχνά στην επαρχία, οι χαρακτήρες μπορεί να σφάλλουν, να κάνουν λάθη, αλλά στο τέλος πάντα επιστρέφουν στον δρόμο της αρετής.

 

– Μέχρι πρότινος, οι έννοιες «γιαγιά» και «παραμύθι» ήταν αχώριστες στη χώρα μας. Οι Ελληνίδες γιαγιάδες περιποιούνται τα εγγόνια τους με ιστορίες πριν τον ύπνο;

- Οι Ελληνίδες γιαγιάδες καταρχήν περιποιούνται τα εγγόνια τους (γέλια). Όσο για τα παραμύθια… Όταν τα παιδιά μου ήταν μικρά (τώρα είναι 19 και 12 ετών), η γιαγιά μου, η μητέρα μου, τους διάβαζε παραμύθια όταν έρχονταν να την επισκεφτούν το καλοκαίρι. Και η γιαγιά μου η Θεοδώρα, με καταγωγή από τη Σεβαστούπολη, μου διάβαζε κάθε απόγευμα στην κουζίνα. Και αυτή ήταν η αγαπημένη μου στιγμή. Τώρα, μου φαίνεται, οι άνθρωποι διαβάζουν λίγο - όλα έχουν αντικατασταθεί από gadget. Το σχολείο προσπαθεί να κάνει τους ανθρώπους να διαβάσουν Πούσκιν, παραμύθια και μύθους, αλλά...

 

– Από όσο γνωρίζω, το Κ.Ε.Π επίσης «προσπαθεί»;

– Ναι, έχουμε μια βιβλιοθήκη όπου ο καθένας μπορεί να δανειστεί βιβλία… Ελπίζω το έργο μας με την Eva Petropulu-Leanu να έχει τραβήξει την προσοχή των παιδιών στα βιβλία. Επιπλέον, το παραμύθι της για το κορίτσι Μυρτώ, βασισμένο σε μια πολύ θλιβερή πραγματική ιστορία, βοήθησε να συγκεντρωθούν χρήματα για τη θεραπεία ενός κοριτσιού με αναπηρία. Και χαίρομαι που μπόρεσα και εγώ να συμμετάσχω σε αυτό το έργο.

– Φέρνεις βιβλία ως δώρα όταν έρχεσαι στην Ελλάδα;

- Σίγουρα! Πάντα δίνω βιβλία για τη Ρωσία. Για παράδειγμα, πρόσφατα στις 27 Μαΐου στα Καλάβρυρα, εκπρόσωποι του Ελληνικού Ιδρύματος «Τάμα του Έθνους» με βράβευσαν για τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας -με ανακήρυξαν «Πρεσβευτή Καλής Θέλησης». Και έδωσα στον ιδρυτή του ταμείου ένα λεύκωμα για τον χρυσό της Τροίας από τη συλλογή του Μουσείου Πούσκιν. Και κάθε φορά που φέρνω στην Ελλάδα βιβλία για τη Ρωσία, που κυκλοφορούν από το Κ.Ε.Π. - είναι σε δύο γλώσσες. Συμπεριλαμβανομένου - στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου στην Καλαμάτα.

 

– Και εν κατακλείδι: έχετε κάποια αγαπημένα ποιήματα του Πούσκιν;

- Αγαπώ πολύ τον "Ευγένιο Ονέγκιν"...

 

Συνέντευξη στη Svetlana Zaitseva