Στα πλαίσια νέου κύκλου διαλέξεων για την αρχιτεκτονική του ελληνικού κόσμου (από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας), τη Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2014 πραγματοποιήθηκε στο Διεθνές Ίδρυμα Σλαυικής Γραφής και Πολιτισμού, από τον ελληνικής καταγωγής αρχιτέκτονα, καθηγητή, αντιπρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Μόσχας την περίοδο 1996-2002 Αλέξανδρο Τσαρτιλίδη, η τρίτη διάλεξη του κύκλου με θέμα:
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΡΧΑΪΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ (750 - 480 π.χ.). 1. Η αρχιτεκτονική της Μεγάλης Ελλάδας. 2. Η αρχιτεκτονική της Μικράς Ασίας και των νήσων του Αιγαίου.
Μπορεί η κάθοδος πολεμικών φυλών γύρω στο 1000 π.Χ. να συνετέλεσε στην εξαφάνιση προηγούμενων ανεπτυγμένων πολιτισμών και στην συνακόλουθη εμφάνιση μιας τραχιάς και πρωτόγονης αρχιτεκτονικής και τέχνης, αλλά μέσα στο πέρασμα των αιώνων οι απόγονοι των φυλών αυτών κυοφόρησαν μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις σε όλη την ιστορία της τέχνης. Από αυτήν ξεπήδησαν μορφές όπως του περίπτερου ναού (αυτού με κολώνες ολόγυρά του), του θεάτρου, της αγοράς, της στοάς, της αστικής κατοικίας και του σταδίου. Τα λείψανα των πρώτων ναών είναι ολιγάριθμα, αφού αρχικά υπήρχαν μόνο βωμοί που εξυπηρετούσαν τη θρησκευτική λατρεία, οι οποίοι αργότερα στεγάστηκαν. Πολύ πιθανό θεωρείται οι πρώτοι ναοί να ήταν χτισμένοι από ξύλο,[74] κάτι που επιβεβαιώνεται από το ότι η ξύλινη δομή των προηγούμενων «αντιγράφεται» από τους μεταγενέστερους – για παράδειγμα η μίμηση με πέτρα, από αυτούς τους τελευταίους, των παλαιότερων απολήξεων των οριζόντιων ξύλινων δοκών.
Από την αρχαϊκή έως την ελληνιστική φάση (8ος – 1ος αι. π.Χ.), μέσα από μια αδιάκοπη διαδικασία εξέλιξης, επικρατούν δύο σαφείς τάσεις στην ελληνική ναοδομία: οι επιμήκεις κατόψεις βραχύνονται, με την αναλογία πλάτους/μήκους να τείνει περίπου στο ½ και οι βαριές σε αναλογίες προσόψεις αποκτούν όλο και λεπτότερα στοιχεία. Παράλληλα (και εν μέρει εξαιτίας των τάσεων αυτών[77]) αναπτύσσονται τρεις διαφορετικοί αρχιτεκτονικοί ρυθμοί που έμελλε να επηρεάσουν ή να καθορίσουν σε τεράστιο βαθμό την αρχιτεκτονική που ακολούθησε για χιλιετίες: ο δωρικός, ο ιωνικός και αργότερα ο κορινθιακός. Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, μαζί με τη σχεδιαστική προσέγγιση μαθηματικών κανόνων (χρυσή τομή) και την έμφαση σε μια οπτική και κατασκευαστική τελειότητα, απέδωσαν πολλές διαφορετικές μορφές ναών. Δωρικού ρυθμού (όπως ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη των Αθηνών και ο Γ’ ναός της Αφαίας στην Αίγινα), Ιωνικού (ο Γ’ ναός της Ήρας στη Σάμο και ο ναός της απτέρου Νίκης στην Ακρόπολη των Αθηνών), σε μικρότερο αριθμό Κορινθιακού (π.χ. ο ναός του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα) και φυσικά συνδυασμού τους.
Επισημαίνεται ότι ο κύκλος διαλέξεων μαγνητοσκοπείται και αναρτάται στο εδάφιο «Αρχείο βιντεοσκοπημένων εκδηλώσεων του Κ.Ε.Π.» του Δικτυακού μας Τόπου
http://www.hecucenter.ru/gr/videoarc/