Αδερφοί Λιχούντι: 340 χρόνια από την έναρξη της αποστολής στη Ρωσία_06.03.2025.

Εορταστική εκδήλωση στις 6 Μαρτίου 2025 στη Μόσχα στο μνημείο των μεγάλων Ελλήνων παιδαγωγών, αδελφών Ιωαννίκιου και Σωφρονίου Λιχούντ, ανήμερα της 340ης επετείου από την έναρξη της μεγάλης παιδαγωγικής και εκπαιδευτικής αποστολής τους στη Ρωσία.

Αυτή η τελετουργική εκδήλωση στο μνημείο των αδελφών Λιχούντι στη λωρίδα Μπογκογιαβλένσκι, στην καρδιά της ρωσικής πρωτεύουσας, στον χώρο της ιστορικής «Ελληνικής Συνοικίας», ξεκίνησε από την Εταιρεία Ελλήνων της Μόσχας και την Ελληνική Πρεσβεία στη Ρωσία, στη μνήμη της 340ης επετείου (6 Μαρτίου 1685) από την έναρξη της εκπαίδευσης στη Ρωσία. Τελετή κατάθεσης λουλουδιών, λίγα λόγια για τη μεγάλη αποστολή των αδελφών Λιχούντ.

Οι ομιλητές, μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων της Μόσχας, ιατρός, Ακαδημαϊκός της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών Χρήστο Ταχχίδη, Πρέσβης της Ελλάδας στη Ρωσία Αικατερίνα Ξαγοράρη, Πρέσβης Κύπρου στη Ρωσία Κύπρος Γιωργαλλής, Πολιτιστικός Σύμβουλος της Ελληνικής Πρεσβείας, συγγραφέας του επιστημονικού έργου «Υλικά για τη μελέτη της ζωής και του έργου των αδελφών Λιχούντι». Ο καθηγητής Δημήτρης Γιαλαμάς (40 χρόνια αφιερώθηκαν στο έργο αυτό!), μίλησε για την κολοσσιαία προσφορά των Ελλήνων παιδαγωγών στη ρωσική λογοτεχνία, για τους αιώνες πολιτισμικούς δεσμούς μεταξύ των ομοθρήσκων της Ελλάδας και της Ρωσίας και για την κλίμακα της προσωπικότητας των αδελφών  Ιωαννίκιος και Σωφρόνιος, οι οποίοι έγιναν οι πρώτοι ιδρυτές της ανώτατης εκπαίδευσης στη Ρωσία.

«…Η μεγάλη εκπαιδευτική, ελληνική αποστολή των αδελφών Λιχούντι. Σε εκείνη την ιστορική περίοδο, και ήταν η εποχή του εκκλησιαστικού σχίσματος, προέκυψε η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις, για τη δημιουργία μιας γραμματικής της ρωσικής γλώσσας, και έτσι, στην πραγματικότητα, αυτή η μεγάλη αποστολή πραγματοποιήθηκε από τους αδελφούς Likhud, που μπόρεσαν να δημιουργήσουν μια ρωσική γραμματική από λέξεις, και αυτό οδήγησε άμεσα σε εντελώς νέες δυνατότητες. Η αποστολή τους είναι επίσης μια συμβολή στην ανάπτυξη ενός νέου τύπου λογοτεχνικής γλώσσας στη Ρωσία (H.P. Takhchidi).… «Αυτό το όμορφο μνημείο των μεγάλων Ελλήνων διαφωτιστών, των αδελφών Likhud, είναι σύμβολο του υψηλότερου επιπέδου ελληνορωσικών πολιτιστικών, πνευματικών και ιστορικών δεσμών. Να σημειωθεί ότι τα εγκαίνια του μνημείου (31 Μαΐου 2007 – σημείωμα ΕΣΥ) έγιναν παρουσία του Προέδρου της Ελλάδας Κάρολου Παπούλια. Είναι δώρο της ελληνικής κυβέρνησης στη Μόσχα και εξυπηρετεί ακριβώς τον σκοπό της διαβίωσης των δεσμών μεταξύ των λαών μας» (Έλληνας Πρέσβης Ε. Ξαγοράρη). … «Είναι μεγάλη τιμή για μένα να είμαι παρών σε αυτή την τελετή στη μνήμη των φωτισμένων αδελφών Λιχούντ» (Πρεσβευτής της Κύπρου Κ. Γιωργαλλής).

Μεταξύ των παρευρισκομένων στην τελετουργική εκδήλωση της 6ης Μαρτίου 2025 ήταν: η Εκτελεστική Διευθύντρια της FNCA των Ελλήνων στη Ρωσία, Λουντμίλα Μάλισεβα, η Διευθύντρια του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού στη Μόσχα, Θεοδώρα Γιαννίτση, Μέλος του Σύλλογου Ελλήνων Μόσχας και της Ελληνικής Επιχειρηματικής Λέσχης «Συνεργία», Ηρακλής Ασλανίδης, εκπρόσωπος Ελλήνων Δάσκαλος και Ελληνιστής Κλημητός, Δ των Ελληνίδων «Αγάπη» Ελίνα Σούρτα και η διοίκηση του Δ.Ο.Υ.

...Το μνημείο των μεγάλων Ελλήνων διαφωτιστών, αδελφών Ιωαννίκιος και Σωφρόνιος Λιχούντ, που φιλοτέχνησε ο μεγάλος Ρώσος γλύπτης Βιάτσεσλαβ Κλίκοφ, κατά τη διάρκεια της 19χρονης βιογραφίας του (τοποθεσία) στη λωρίδα Bogoyavlensky της πρωτεύουσας της Ρωσίας, έγινε ιερός τόπος για πολλές χιλιάδες Έλληνες της Μόσχας και της Ρωσίας, Ελληνόφιλους. Εδώ ξεκινά η περιήγηση του ΚΕΠ στη διαδρομή προς τα ελληνικά μέρη της Μόσχας, «Η Ιστορική Ελληνική Συνοικία της Πρωτεύουσας της Ρωσίας». Εδώ, υπάρχει ένας τεράστιος φιλοσοφικός συμβολισμός σε αυτό το γεγονός, πολλοί από εμάς κλείνουμε ραντεβού μεταξύ μας. Πιστεύουμε ότι ένα παρόμοιο ελληνικό σύμβολο της Μόσχας, όπως το μνημείο του μεγάλου Έλληνα, του πρώτου αρχηγού του νεοελληνικού κράτους, του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννη Καποδίστρια, στην ελληνική πλατεία της βόρειας πρωτεύουσας, θα είναι το μνημείο της Σοφίας Παλαιολόγου. Όλα, η μεγάλη βυζαντινή κληρονομιά, η θεωρία του Φιλόθεου για την τρίτη Ρώμη, τους δικέφαλους αετούς, ξεκίνησαν από αυτήν!

…Η 29η Μαΐου 2003 (ημερομηνία των εγκαινίων του μνημείου του Ιωάννη Καποδίστρια) και η 31η Μαΐου 2007 (ημερομηνία της πανηγυρικής τελετής αγιασμού από τον Πατριάρχη Αλέξιο Β και τα εγκαίνια του μνημείου των αδελφών Λιχούντι) θα μείνουν για πάντα στη μνήμη των αυτόπτων μαρτύρων, των ζωντανών μαρτύρων της σύγχρονης ιστορίας της Ρωσίας.

…6 Μαρτίου 2025. Ακριβώς πριν από 340 χρόνια ξεκίνησε η μεγάλη αποστολή των Ελλήνων παιδαγωγών της Κεφαλονιάς, των ιδρυτών του πρώτου ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος στη Ρωσία, της Σλαβοελληνο-Λατινικής Ακαδημίας, των αδελφών Ioanniky και Sophrony Likhudov, γεμάτη προκλήσεις, αφήνοντας πίσω τους μια εξαιρετική κληρονομιά για εμάς, τους απογόνους τους. Αξίζει να φάει!

Το μνημείο των αδελφών Λιχούντι, λόγια μεγάλης ευγνωμοσύνης σε όλους, συμπεριλαμβανομένου του Δ. Γιαλαμά, που ήταν ο συγγραφέας αυτού του εξαιρετικού έργου ιστορικής μνήμης, της λαμπρής ελληνικής ιστορικής παρουσίας στην ιστορία της Ρωσίας, έχει μια φανταστική απήχηση. Τον αγαπούν οι άνθρωποι, η πορεία του λαού προς αυτόν δεν μεγαλώνει ποτέ. Στρέφει το βλέμμα και τη μνήμη μας στα πορτρέτα των μεγάλων Ελλήνων της Ρωσίας και των άθλων τους.

…Εδώ, στην καρδιά της Μόσχας, στο μνημείο των αδελφών Likhud, συγκεντρώθηκαν αυτή την ημέρα οι συμπατριώτες τους, ελληνόφιλοι, για να τους αποδώσουν έπαινο και τιμή, για να υποκλιθούν στη μνήμη τους.

Νίκος Σιδηρόπουλος

Έλληνες παιδαγωγοί, οι αδελφοί Likhud (ελληνικά: Λειχούδης): Ioanniky Likhud (1633-1717) και Sophrony Likhud (1652-1730) - Έλληνες Ορθόδοξοι μοναχοί, οι πρώτοι δάσκαλοι της Σλαβοελληνο-Λατινικής Ακαδημίας - το πρώτο επίσημα εγκεκριμένο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Ρωσίας.

Οι ιδρυτές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη Ρωσία. Η έναρξη της διδακτικής τους δραστηριότητας στη Μόσχα το 1685 σηματοδότησε την οριστική νίκη του «ελληνοφιλικού» κόμματος έναντι του «λατινικού» στις θεολογικές διαμάχες και τον πολιτικό αγώνα εκείνης της εποχής στη Ρωσική Εκκλησία και στη βασιλική αυλή. Απολάμβαναν την υποστήριξη του Πατριάρχη Ιωακείμ, του Αρχιεπισκόπου Kholmogory Αφανάσι Λιουμπίμοφ, του σημαίνοντος μοναχού Chudov Εφήμι και του Αρχιμανδρίτη της Μονής Vysokopetrovsky Job. Κατάφεραν να αποκτήσουν σημαντική θέση στην πολιτική σφαίρα: είχαν πρόσβαση στην αυλή των κυρίαρχων.

Η Σλαβο-Ελληνο-Λατινική Ακαδημία έθεσε τα θεμέλια για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και έγινε για μεγάλο χρονικό διάστημα ο κύριος θεσμός για την παραγωγή μιας μορφωμένης ελίτ στη Ρωσία. Από τα τείχη του αναδύθηκε ο μεγάλος επιστήμονας Μιχαήλ Λομονόσοφ, ο οποίος αργότερα εκπόνησε το έργο για το Πανεπιστήμιο της Μόσχας (1755). Αλλά εκτός από αυτόν, μεταξύ των φοιτητών της ακαδημίας υπήρχαν πολλοί άνθρωποι με μια πραγματικά διαφορετική εκπαίδευση, που συνέβαλαν σημαντικά στον πολιτισμό της Ρωσίας τον 18ο και 19ο αιώνα. Αυτά περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, τον ποιητή Βασίλι Τρεντιακόφσκι, τον διπλωμάτη Αντίοχος Καντεμίρ, τον μαθηματικό Λεόντι Μαγκνίτσκι, τον εξερευνητή της Καμτσάτκα Στέπαν Κρασένιννικοφ, τον βιομήχανο Ντμίτρι Βινογκράντοφ και τον ιδρυτή του πρώτου μόνιμου ρωσικού θεάτρου Φέντορ Βόλκοφ.

Торжественное мероприятие 6 марта 2025 года в Москве у памятника великим греческим просветителям братьям Иоанникию и Софронию Лихудам в день 340-летия начала их великой педагогической и просветительской миссии в России. 

Данное торжественное мероприятие у памятника братьям Лихудам в Богоявленском переулке в самом сердце столицы России, в пространстве исторического «Греческого квартала», его инициаторами выступили Московское общество греков и посольство Греции в России, в память 340-летия (6 марта 1685 года) начала просветительской миссии в России. Церемония возложения цветов, слово о великой миссии братьев Лихудов. 

Выступающие, а это председатель Московского общества греков, медик, академик РАН Христо Тахчиди, посол Греции в России Екатерина Ксагорари, посол Кипра в России Кипрос Йоргаллис, советник по культуре посольства Греции, автор фундаментального научного труда «Материалы для изучения жизни и деятельности братьев Лихудов» доктор филологических наук, профессор Димитрис Яламас (работе над этим трудом отдано 40 лет!), говорили о колоссальном вкладе греческих просветителей в русскую словесность, в многовековые культурные связи единоверных Греции и России, о масштабе личности братьев Иоанникия  и Софрония Лихудов, ставших основателями первого высшего учебного заведения в России Славяно-Греко-Латинской Академии.

«…Великая просветительская, греческая  миссия братьев Лихудов. В тот исторический период, а это было время церковного раскола, возникла такая потребность реформ, создания грамматики русского языка и вот, собственно, эта великая миссия была претворена братьями Лихудами, которые сумели из слов создать русскую грамматику, а это напрямую привело к совершенно новым его возможностям. Их миссия – это и вклад в становление в России литературного языка нового типа (Х.П.Тахчиди).  … «Этот прекрасный памятник великим греческим просветителям братьям Лихудам есть символ высочайшего уровня греко-российских культурных, духовных и исторических уз. Хотелось отметить, что торжественное открытие памятника (31 мая 2007 года – прим. НС) состоялось в присутствии президента Греции Каролоса Папулиаса. Он является даром правительства Греции Москве и как раз служит целям живых связей между нашими народами» (посол Греции Е.Ксагорари). … «Для меня высокая честь присутствовать на этой церемонии в память о просветителях братьях Лихудах» (посол Кипра К.Йоргаллис).

В числе присутствующих 6 марта 2025 года на торжественной церемонии были так же: исполнительный директор ФНКА греков России Людмила Малышева, директор Греческого культурного центра в Москве Феодора Янници, член Совета МОГ и греческого делового клуба «Синергия» Ираклис Асланидис, греческий педагог, эллинист Ксения Климова, журналисты Димитрис Лиатсос и Никос Сидиропулос, представители Ассоциации гречанок «Агапи» Элина Сурта и администрации МОГ.

…Памятник великим греческим просветителям братьям Иоанникию и Софронию Лихудам, его создателем является великий русский скульптор Вячеслав Клыков, за время его 19-летней биографии (нахождения) в Богоявленском переулке столицы России, стал намоленным местом для многих тысяч греков Москвы и России, эллинофилов. Отсюда берут начало экскурсии ГКЦ маршрута по греческим местам Москвы, «Исторический греческий квартал столицы России». Здесь, огромная философская символика сего факта, многие из нас назначают друг другу встречи. Подобным греческим символом Москвы, верим в это, подобно памятнику на Греческой площади северной столицы великому греку, первому главе современного греческого государства, министру иностранных дел России Иоаннису Каподистрии, станет памятник Софии Палеолог. Все, великое византийское наследие, филофеевская теория о третьем Риме, двухглавые орлы, началось с нее!

…29 мая 2003 года (дата открытия памятника Иоаннису Каподистрии) и 31 мая 2007 года (лень торжественной церемонии освящения патриархом Алексием Вторым и открытия памятника братьям Лихудам) навсегда останутся в памяти очевидцев, живых свидетелей этих великих событий, красных дней календаря в истории греков современной России.

…6 марта 2025 года. Ровно 340 лет назад начала свой отсчет полная вызовов великая миссия греческих просветителей кефалонейцев, основателей первого высшего учебного заведения в России Славяно-греко-латинской академии братьев Иоанникия и Софрония Лихудов, оставивших после себя выдающееся наследие нам их потомкам. Достойно есть!

Памятник братьям Лихудам, слова огромной благодарности ко всем тем, тому же Д.Яламасу, кто являлся автором этого выдающегося проекта исторической памяти, блистательного греческого исторического присутствия в истории России, обладает фантастической притягательностью. Он любим людьми, к нему не зарастает народная тропа. Он обращает наши взоры, память к портретам великих греков России, их деяниям.

…Здесь в самом сердце Москвы у памятника братьям Лихудам в этот день собрались их соотечественники, эллинофилы, чтобы воздать им хвалу и честь, поклониться их памяти.

Никос Сидиропулос

Греческие просветители братья Лихуды (греч. Λειχούδης): Иоанникий Лихуд (1633 -1717) и Софроний Лихуд (1652 - 1730) - греческие православные монахи, первые преподаватели Славяно-греко-латинской академии - первого официально утверждённого высшего учебного заведения в Российском государстве.

Родоначальники высшего образования в России. Начало их преподавательской деятельности в Москве в 1685 году ознаменовало окончательную победу «грекофильской» партии над «латинской» в богословских спорах и политической борьбе того времени в Русской церкви и при царском дворе. Пользовались поддержкой Патриарха Иоакима, архиепископа Холмогорского Афанасия Любимова, влиятельного Чудовского инока Ефимия, архимандрита Высокопетровского монастыря Иова. Сумели приобрести значительное положение и в гражданских сферах: имели доступ ко двору государей.

Славяно-греко-латинская академия заложила основу высшего образования, стала на долгое время основным учреждением для производства образованной элиты в России. Именно из её стен вышел великий ученый Михаил Ломоносов, составивший потом проект Московского университета (1755 г.). Но и помимо него среди учеников академии было много людей с по-настоящему разносторонним образованием, которые внесли весомый вклад в культуру России XVIII и XIX столетий. Это, например, поэт Василий Тредиаковский, дипломат Антиох Кантемир, математик Леонтий Магницкий, исследователь Камчатки Степан Крашенинников, промышленник Дмитрий Виноградов, основатель первого постоянно действовавшего российского театра Фёдор Волков.