Ф. Малкидис - ФРАКИЯ В ЭПОСЕ 1940-1941 гг.

Дорогие друзья,

Прилагается статья ведущего греческого историка Феофаниса Малкидиса, специалиста и борца за признание Геноцида греков Востока, «ФРАКИЯ В ЭПОСЕ 1940-1941 гг.: от младшего лейтенанта Теодороса Кандилаптиса до генерал-майора Иоанниса Зисиса.» (статья на греческом и в переводе -google translation- на русском языках).

Θεοφάνης Μαλκίδης, Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου.

Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών.

Η ΘΡΑΚΗ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ  1940-1941: Από τον Ανθυπολοχαγό Θεόδωρο Κανδηλάπτη μέχρι τον υποστράτηγο Ιωάννη Ζήση.

 

Όπως και σε άλλες στιγμές της ιστορίας μας, η Θράκη παρέμεινε και παραμένει στο περιθώριο της αναφοράς και της ανάδειξης της σημασίας της. Έτσι  πέρα από την τραγουδίστρια της νίκης Σοφία Βέμπο (από την Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης) η οποία σηματοδοτεί και νοηματοδοτεί με τα τραγούδια της το έπος του 1940-1941, έχει ενδιαφέρον  να επισημάνουμε πως όλη η Θράκη συνέβαλε τα μέγιστα, στην επικράτηση εναντίον του φασισμού, εναντίον των εισβολέων και των κατοχικών δυνάμεων των Ιταλών, των Γερμανών και  των Βουλγάρων.

Να αναφέρουμε  το περίφημο 29ο Σύνταγμα Πεζικού που ιδρύθηκε κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων στην Έδεσσα και μετεγκαταστάθηκε πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κομοτηνή. Αυτό ήταν που την 28η Οκτωβρίου όταν είδε το μέτωπο να ανοίγει στην Βόρειο Ήπειρο, προετοιμάστηκε από Θρακιώτες στρατεύσιμους και αναχώρησε την 17η Νοεμβρίου 1940 για το μέτωπο όπου  έδωσε μάχες στο Πόγραδετς, στο Τεπελένι και στην Κλεισούρα. Εκεί στις 28 Φεβρουαρίου 1941 έπεσε ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης, ένας ακόμη ηρωικός ανθυπολοχαγός όπως αναφέρει στο σχετικό άσμα  ο Οδυσσέας Ελύτης. 

Στις μάχες αυτές  χάθηκαν  2-3 χιλιάδες Έλληνες στρατιωτικοί, μεταξύ των οποίων και  από το 29ο Σύνταγμα Πεζικού το οποίο σήμερα έχει μετονομαστεί στην 29η Ταξιαρχία Πεζικού με την ονομασία ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ. Στο ημερολόγιο του Ιωάννη Βάρσου  ο οποίος ήταν υπολοχαγός στο Σύνταγμα  αναφέρονται πολύ σημαντικά σημεία αυτών των μαχών. 

Έχει επίσης  ενδιαφέρον ότι εκείνο το διάστημα η ταξιαρχία με την ονομασία «Νέστος» και η ταξιαρχία με την ονομασία «Έβρος» ήταν αυτές που συγκράτησαν τις φασιστικές  δυνάμεις εισβολείς.

Να αναφέρουμε επίσης μια πραγματικά άγνωστη παράμετρο αυτής της ιστορίας, ότι η ταξιαρχία «Έβρος» που είχε πεδίο δράσης από την λίμνη Βιστωνίδα μέχρι τον Έβρο, είχε διοικητή τον υποστράτηγο Ιωάννη Ζήση. Αυτός ο άνθρωπος μαζί  με τους υπόλοιπους Έλληνες πολέμησε στην μάχη των οχυρών στον Εχίνο και στην Νυμφαία και όταν συνθηκολόγησε η πατρίδα μας τον Απρίλιο του 1941 προσπάθησε  μέσω Τουρκίας  να πάει στην Μέση Ανατολή.

Στις 7 Απριλίου 1941, κατέφυγε στην ουδέτερη Τουρκία. Εκεί πέρασαν πρώτα δύο τάγματα και την επομένη πέρασε και το τρίτο τάγμα, ένα τμήμα του επιβιβάστηκε στην Μάκρη, στο ατμόπλοιο «ΕΣΠΕΡΟΣ» και οδηγήθηκε στο εσωτερικό.Έτσι, την 8 Απριλίου 1941, όλη η Ταξιαρχία Έβρου βρισκόταν σε τουρκικό έδαφος και συγκεκριμένα στην πόλη Ύψαλα (πόλη που βρίσκεται δίπλα στον Έβρο, στην δίοδο των Κήπων). Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, παρέδωσαν τον οπλισμό τους και τότε οι Τούρκοι ανακοίνωσαν ότι θα παρέμεναν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, ως το τέλος του πολέμου. Ο Ιωάννης Ζήσης μη δεχόμενος να παραδώσει τον οπλισμό του αυτοκτόνησε στις 9 Απριλίου στα Ύψαλα.

Από εδώ αρχίζει το δράμα της Ταξιαρχίας του Έβρου, η οποία έμεινε σε στρατόπεδο της Ζίγδης επί 2,5 μήνες και ύστερα από επίμονες προσπάθειες των προξενικών αρχών Ελλάδας και Αγγλίας, επιτράπηκε σε αξιωματικούς και 1300 περίπου οπλίτες, να πάνε στη Μέση Ανατολή τον Ιούλιο του 1941, με επικεφαλείς τους ταγματάρχες Καραθανάση και Καλομοίρη.Οι υπόλοιποι (χίλιοι περίπου) επέστρεψαν στην Ελλάδα, τον Φεβρουάριο του 1942, με τον λοχαγό Γιωτόπουλο.

Αυτοί οι άνδρες της Ταξιαρχίας του Έβρου, μαζί με τους λιγοστούς Αιγυπτιώτες Έλληνες που είχαν συγκροτήσει την «Δωδεκανησιακή Φάλαγγα», που την εκπαίδευε ο συνταγματάρχης του ιππικού Χαρ Οικονομόπουλος, αποτέλεσαν τον πυρήνα του Ελληνικού στρατού της Μέσης Ανατολής. Στην συνέχεια, κατέφθασαν αρχικά από την Κρήτη και μετά από όλη την Ελλάδα και ιδίως από τα νησιά, φυγάδες που εντάχθηκαν στον στρατό αυτό.

Ο Αλ. Ζαούσης γράφει: «Υπηρέτησα εις το Όρος Μπέλες και διέφυγα αμέσως με άλλους Αξιωματικούς και μέσω Αγ. Όρους, Λήμνου-Μυτιλήνης-Χίου έφθασα στο Τσεσμέ της Τουρκίας, την 4η Μαΐου 1941 και την επομένη εις Πέργαμο, όπου ήδη ευρίσκετο ολόκληρη η Ταξιαρχία Έβρου. Με την είσοδο των Γερμανών εις την Θράκη, η Ταξιαρχία εισήλθε εις το τουρκικό έδαφος και αφοπλίστηκε από τους τούρκους…..»

Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε και την μάχη των οχυρών όπου ήταν μια ένδοξη σελίδα στην ιστορία των Θρακών πολεμιστών που   από το Ρούπελ μέχρι τον Εχίνο και τη Νυμφαία υπερασπίστηκαν  την ιδιαίτερη πατρίδα τους .

Το 29ο Σύνταγμα Πεζικού αντιστάθηκε για τέσσερις μέρες  στον Εχίνο, με πάρα πολλά θύματα μεταξύ των οποίων και συμπατριώτες μας μουσουλμάνοι, ενώ αντίσταση για τρεις μέρες προέβαλλε  και  στην Νυμφαία. Τελικά οι Γερμανοί δεν κατόρθωσαν να  κυριεύσουν τα οχυρά και τα  προσπέρασαν συνεχίζοντας την προέλασή τους.

Στη συνέχεια η Θράκη, πλην της γραμμής των ελληνοτουρκικών συνόρων στον Έβρο, καταλήφθηκε από τους Βούλγαρους, οι οποίοι προέβησαν σε ενσωμάτωση της περιοχής, προσδοκώντας τον πλήρη εκβουλγαρισμό της. Τα θύματα της γερμανικής και βουλγαρικής κατοχής στη Θράκη  ήταν χιλιάδες, όπως και οι πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή, μέχρι και την απελευθέρωσή τους. 

Όπως αναφέραμε στις 28 Φεβρουαρίου 1941 στις φονικές μάχες στην Κλεισούρα έπεσε μαχόμενος ο ανθυπολοχαγός  Θεόδωρος Κανδηλάπτης. Ο Κανδηλάπτης τέκνο του σπουδαίου εκπαιδευτικού και συγγραφέα Γεωργίου Κανδηλάπτη  ( Κάνις) γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1918 στην Αργυρούπολη του Πόντου. Στα εξήμισι χρόνια του έχοντας ζήσει μαζί με την οικογένειά του τη Γενοκτονία, μέσω Τραπεζούντας, έφτασε στην Αλεξανδρούπολη τον Ιούνιο του 1924.

Εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων και όταν έγινε η εισβολή των Ιταλών  ήταν δύο μηνών Ανθυπολοχαγός, όταν στάλθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Αρχικώς υπηρέτησε στο 7ο Σύνταγμα και μετά ως Διοικητής Λόχου του 28ου Συντάγματος. Ο γενναίος Πόντιος Ανθυπολοχαγός Θεόδωρος Κανδηλάπτης, πέρασε στην αθανασία, μαχόμενος στο  ύψωμα Μπούμπεσι της Κλεισούρας την 28η Φεβρουαρίου 1941.

Λίγο πριν το θάνατό του ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης έγραφε από το μέτωπο  στη μητέρα του Αγγελική: «Ανήκω κατά τα τρία τέταρτα εις την Πατρίδα και κατά το υπόλοιπον εις την σεβαστή μου οικογένειαν. Αντιμετωπίζομεν τους αναιδείς επιδρομείς με θάρρος και αποφασιστικότητα. Μη κλάψετε αν κατά τύχη χαθώ»

Ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης τιμήθηκε μετά θάνατον με το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας και το όνομά του δόθηκε στο στρατόπεδο της έδρας της 23ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας στην Αλεξανδρούπολη.

Ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης είναι ένας από τους φονευθέντες στο μεγάλο αντιστασιακό – απελευθερωτικό πόλεμο του 1940, του οποίου τα οστά δεν έχουν εντοπιστεί, ταυτοποιηθεί και κηδευτεί όπως αρμόζει σε άνθρωπο και σε ήρωα. Παραμένει δηλαδή ακόμη, μετά από 81 χρόνια ακόμη,  αγνοούμενος….

Υ.Γ. O Οδυσσέας Ελύτης με την έναρξη του πολέμου κατατάχθηκε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός και καρπός της παρουσίας του στο μέτωπο, είναι τα δύο αριστουργήματά του, το «Άξιον Εστί» και το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», το οποίο ίσως αναφέρεται στον Θεόδωρο Κανδηλάπτη.

Στο ΣΤ΄ κεφάλαιο του ποιήματός «Άσματος», γράφει ο Ελύτης σχετικά:

 

«Ήταν ωραίο παιδί. Την πρώτη μέρα που γεννήθηκε

Σκύψανε τα βουνά της Θράκης να φανεί

Στους ώμους της στεριάς το στάρι που αναγάλλιαζε

Σκύψανε το βουνά της Θράκης και το φτύσανε

Μια στο κεφάλι, μια στον κόρφο, μια μέσα στο κλάμα του.

Βγήκαν Ρωμιοί με μπράτσα φοβερά

Και το σηκώσαν στου βοριά τα σπάργανα».

Το ηρωικό πρότυπο, το παράδειγμα αντίστασης ενάντια στο φασισμό, το πρότυπο Ελληνικότητας,  ο άνθρωπος που αγωνίζεται για την ελευθερία είναι ένας Θρακιώτης, ένας ακόμη ανάμεσα στους χιλιάδες άταφους συμπατριώτες μας, ο γεννημένος στον Πόντο και μεγαλωμένος στην Αλεξανδρούπολη, Ανθυπολοχαγός Θεόδωρος Κανδηλάπτης.

Ευχόμαστε, οκτώ δεκαετίες και πλέον μετά,  να βρεθούν γρήγορα τα οστά του, να κηδευτούν και ταφούν  όπως πρέπει σε Ήρωα, σε Έλληνα και σε  Άνθρωπο !

Феофанис Малкидис – профессор Университета Пантион (г.Афины)

Феофанис Малкидис.

Доктор Университета Пантион. Член Международной ассоциации ученых по изучению геноцида.

ФРАКИЯ В ЭПОСЕ 1940-1941 гг.: от младшего лейтенанта Теодороса Кандилаптиса до генерал-майора Иоанниса Зисиса.

 

Как и в другие моменты нашей истории, Фракия оставалась и остается в стороне от сообщений и подчеркивания ее важности. Таким образом, помимо победоносной певицы Софии Вембо (из Галлиполи, Восточная Фракия), которая отмечает и придает смысл своим песням эпопее 1940-1941 годов, интересно отметить, что вся Фракия внесла наибольший вклад в победу над фашизмом. против захватчиков и оккупационных войск итальянцев, немцев и болгар.

Упомянем знаменитый 29-й пехотный полк, который был сформирован во время Балканских войн в Эдессе и перед Второй мировой войной передислоцирован в Комотини. Это было то, что 28 октября, когда он увидел открытие фронта в Северном Эпире, он был подготовлен фракийскими призывниками и ушел 17 ноября 1940 года на фронт, где воевал в Поградце , Тепелень и Клейсуре. Там 28 февраля 1941 года пал Теодорос Кандилаптис , еще один героический подпоручик, как упоминает в соответствующей песне Одиссей Элитис.

В этих боях было потеряно 2-3 тысячи греческих солдат, в том числе из состава 29-го пехотного полка, который сегодня переименован в 29-ю пехотную бригаду под названием ПОГРАДЕЦ. В дневнике Иоанниса Варсоса, лейтенанта полка, упоминаются очень важные моменты этих сражений.

Интересно и то, что в то время именно бригада «Нестос» и бригада «Эврос» сдерживали вторгшиеся фашистские силы.

Упомянем также действительно неизвестный параметр этой истории, что бригадой «Еврос», имевшей поле действия от озера Вистонида до Эвроса, командовал генерал-майор Иоаннис Зисис. Этот человек вместе с остальными греками сражался в боях за форты в Эхиносе и Нимфее, а когда наша страна капитулировала в апреле 1941 года, он пытался пройти на Ближний Восток через Турцию.

7 апреля 1941 года бежал в нейтральную Турцию. Там прошли первые два батальона, а на следующий день прошел и третий батальон, часть которого была пересажена в Макри, на пароход "ЭСПЕРОС" и уведена вглубь . Таким образом , 8 апреля 1941 года вся бригада Эврос была уничтожена. на турецкой территории, а именно в городе Ипсала (город, расположенный рядом с Эвросом, на перевале Садов). По международному праву они сдали оружие и тогда турки объявили, что останутся в концлагере до конца войны. Иоаннис Зисис, отказавшись сдать оружие, покончил жизнь самоубийством 9 апреля в Ипсале.

Отсюда начинается драма бригады Эврос, которая пробыла в лагере в Зигдисе 2,5 месяца и после настойчивых усилий консульских властей Греции и Англии, офицеров и около 1300 солдат была допущена в июле 1941 года на Ближний Восток. во главе с майорами Каратанасисом и Каломирисом.Остальные (около тысячи) вернулись в Грецию в феврале 1942 года вместе с капитаном Иотопулосом .

Эти люди из бригады Эврос вместе с несколькими египетскими греками, сформировавшими «Додеканесскую фалангу», обученные полковником кавалерии Харом Экономопулосом, составили ядро греческой армии Ближнего Востока. Впоследствии беглецы, присоединившиеся к этой армии, прибыли сначала с Крита, а затем со всей Греции и особенно с островов.

Ал. Заусис пишет: «Я служил на горе Белес и сразу бежал с другими офицерами и через Аг. Горы, Лемнос-Митилене-Хиос Я прибыл в Чешме , Турция, 4 мая 1941 года и на следующий день в Пергам, где уже располагалась вся бригада Эврос . С вступлением немцев во Фракию бригада вступила на турецкую территорию и была разоружена турками…».

Также нельзя забывать битву за форты, которая стала славной страницей в истории фракийских воинов, защищавших свою особую родину от Рупеля до Эхиноса и Нимфеи.

29-й пехотный полк четыре дня сопротивлялся в Эхиносе, понеся множество жертв, в том числе и среди наших братьев-мусульман, а также три дня сопротивлялся в Нимфее. В конце концов немцам не удалось захватить форты и они настигли их, продолжив наступление.

Впоследствии Фракия, кроме линии греко-турецкой границы на Эвросе, была оккупирована болгарами, которые приступили к интеграции региона, рассчитывая на его полную болгаризацию . Жертвы немецкой и болгарской оккупации во Фракии были тысячами, как и беженцы, которые были вынуждены покинуть этот район до своего освобождения.

Как мы уже упоминали, 28 февраля 1941 года в кровопролитных боях в Клейсуре пал младший лейтенант Теодорос Кандилаптис . Кандилаптис , сын великого педагога и писателя Георгиоса Кандилаптиса ( Каниса ), родился 1 января 1918 года в Аргируполи, Понт. В возрасте шести с половиной лет, пережив Геноцид со своей семьей через Трапезунд, он прибыл в Александруполис в июне 1924 года.

Его приняли в школу Эвелпид, и когда итальянцы вторглись в страну, он два месяца был младшим лейтенантом, после чего его отправили на передовую. Сначала он служил в 7-м полку, а затем был командиром роты 28-го полка. Храбрый лейтенант Понтий Теодорос Кандилаптис ушел в бессмертие, сражаясь на холме Бубеси в Клейсуре 28 февраля 1941 года.

Незадолго до смерти Феодорос Кандилаптис написал своей матери Анжелики со лба: « Я на три четверти принадлежу Отечеству, а остальное — моей уважаемой семье » . Мы встречаем наглых рейдеров мужественно и решительно. Не плачь, если случайно я потеряюсь"

Теодорос Кандилаптис был посмертно удостоен ордена Хрисауна. Аристион Андреас и его имя было присвоено лагерю штаба 23-й бронетанковой бригады в Александруполисе.

Теодорос Кандилаптис — один из погибших в великой освободительной войне Сопротивления 1940 года, кости которого так и не были обнаружены, опознаны и похоронены, как подобает мужчине и герою. Другими словами, он все еще пропал без вести, спустя 81 год...

PS Одиссей Элитис в начале войны был причислен к лейтенанту запаса, а плодом его присутствия на фронте стали два его шедевра: «Аксион Эсти» и «Героический и скорбный гимн о пропавшем лейтенанте Албании», к которым можно отнести к Теодоросу Кандилаптису .

В VI главе поэмы «Асмата» Элитис пишет об этом:

"Он был хорошим ребенком. В первый день, когда он родился

Они склонили горы Фракии, чтобы их видели

На плечах земли пшеница, которая радовалась

Они склонились над горами Фракии и плюнули на нее

Один в голову, один в спину, один в его плач.

Ромаи вышел с потрясающими руками

И вырастили его на севере в зачаточном состоянии».

Героическим образцом, образцом сопротивления фашизму, образцом греческого происхождения, человеком, борющимся за свободу, является фракиец, еще один среди тысяч наших непогребенных соотечественников, родившийся в Понте и выросший в Александруполисе, подпоручик Теодорос Кандилаптис 

Желаем, восемь десятилетий спустя, чтобы кости его были найдены поскорее, чтобы их похоронили и похоронили как Героя, Грека и Человека!