09.11.2022_лекция Ап. Пулиоса_Язык Никоса Казандзакиса

Добавлено: 22 октября 2022 г. 16:56

ГРЕЧЕСКИЙ КУЛЬТУРНЫЙ ЦЕНТР - ГКЦ !!!

АКТИВНОСТЬ - ПОСТОЯНСТВО - ПОСЛЕДОВАТЕЛЬНОСТЬ - ВЕРНОСТЬ – ПРЕДАННОСТЬ ДЕЛУ !!!

Дорогие друзья!

Греческий Культурный Центр – ГКЦ рад пригласить Вас на он-лайн, дистанционную лекцию греческого лингвиста, филолога Апостолоса Пулиоса на тему «Неологические - Ново-образованные слова и словосочетания в произведениях Никоса Казандзакиса», которая состоится в среду 9 ноября 2022г., время московское 19:30 [время греческое 18:30]. Лекция состоится на греческом языке и переводом-субтитрами на русский язык.

Подключится к лекции можно на платформе zoom по ссылке

https://us06web.zoom.us/j/84418776232?pwd=Tnpqbk5oRWNBZHpxSDZhRnFWbXVVUT09

Идентификатор конференции: 844 1877 6232

Код доступа: 285872

Лекция также будет транслироваться в прямом эфире на youtube-канале ГКЦ по ссылке: https://www.youtube.com/channel/UCViNQH3EVWwAU6STJiFi8tQ

Лекция проходит в раках деятельности Греческого Культурного Центра – ГКЦ, являющегося представителем по России Международной Ассоциации/Общества Друзей Никоса Казандзакиса- DEFNK (http://amis kazantzaki.gr/).

Лекция греческого лингвиста-филолога Апостолоса Пулиоса основывается на его докторской диссертации, успешно защищенной, на отлично, в июне 2021 года в Афинском Университете им. И. Каподистрии.

С подробной биографией нашего лектора, доктора Апостолоса Пулиоса можете ознакомиться по ссылке: АПОСТОЛОС ПУЛИОС-РЕЗЮМЕ.

Ниже прилагается на русском и английском языках аннотация к исследованию, к диссертации нашего лектора Апостолоса Пулиоса, а также информация о великом греческом писателе, мыслителе, фидософе XX столетия Никосе Казандзакисе:

ЖДЕМ ВАС !!!

АННОТАЦИЯ

Предмет данной докторской диссертации (докторская диссертация по языкознанию) на тему «Неологические сложные слова в романах Никоса Казандзакиса» шире и глубже, чем может показаться на первый взгляд, поскольку речь идет о множестве неразрывно переплетающихся конкретных вопросов, а именно: 1) Никос Казандзакис, современный греческий писатель, всемирно известный, широко признанный классический литературный деятель, почти не поддающийся классификации, с своеобразным языком. 2) язык Казандзакиса, полностью не изученный. 3) Большое разнообразие языковых характеристик Казандзакиса, которые прямо или косвенно связаны с его лингвистическим творчеством в создании новых сложных слов и использовании их в своих романах. 4) Изучение греческого языка Казандзакиса в одиннадцати его романах, за исключением двух других романов, которые были написаны на французском языке и переведены на греческий язык двумя другими греческими писателями. 5) Философский «метаязык» Казандзакиса, то есть его идеология не только о языке вообще, но и конкретно о его собственном языке, и его влияние на изобретение и использование им неологических сложных слов в его романах. 6) Два языковых процесса («компаундирование» и «неология») и их языковые продукты («компаунды» и «неологизмы» соответственно), предложенные классификации сложных слов и реализация соответствующей лингвистической теории на типичных примерах, взятых из весь корпус романов Казандзакиса сложных слов и неологических сложных слов. 7) Исследовательская работа по каждому из этих сложных слов этого корпуса в официальном архиве греческих диалектов, чтобы установить следующие два вопроса: а) Какие из этих сложных слов, используемых Казандзакисом, не созданы им и где, в частности. открыл ли он их (таким образом, они «не неологичны», а взяты из некоторых греческих диалектов и идиом или из других греческих писателей)? б) Какие из них, которых нет в этом архиве, вероятно, придуманы Казандзакисом или найдены им в других неизвестных источниках (таким образом, они являются «неологическими»)? 8) Изучение любой дальнейшей возможной классификации этих неологических сложных слов в подкатегориях с использованием в качестве критерия способа, которым их создал Казандзакис (то есть путем составления «первой степени» или «второй степени»). 9) Современная «семантическая», «синтаксическая» и «грамматическая» классификация этих неологических сложных слов. 10) Исследование эволюции и роли этих неологических составных слов в каждом из его одиннадцати романов, написанных на греческом языке.

Таким образом, эта докторская диссертация представляет собой особое сотрудничество между лингвистикой и новогреческой филологией, сосредоточенное на четырех основных взаимосвязанных «краеугольных камнях» исследования: а) составление и соединения, б) неология и неологизмы, в) метаязык Казандзакиса и г) романы Казандзакиса, его языковые характеристики в этих романах, как и во всем его творчестве, и в основном его языковое изобретение, другими словами, его неологическая способность придумывать и использовать новообразованные сложные слова в своих романах, написанных на греческом языке. Следовательно, наша цель состоит в том, чтобы изучить эти вопросы оригинальным способом и использовать их как подходящие интерпретационные «нити», чтобы получить полное представление о нашем объекте. Кроме того, наш основной метод состоит в том, чтобы представить соответствующую лингвистическую теорию и четыре аспекта метаязыка Казандзакиса, а затем посмотреть, как они применимы на практике к его языку и метаязыку, а также к неологическим составным словам в его романах. Этот метод отражен в структуре данной докторской диссертации. В предисловии мы объясняем причины выбора нашего объекта. Во введении мы пытаемся определить, что это за предмет, суммируем несколько мнений тех, кто уже изучал язык Казандзакиса в целом, а конкретнее, язык его романов, и представляем метод и структуру этого предмета. Работа. Основная часть диссертации разделена на четыре главы. В первых двух главах мы представляем лингвистическую теорию словосочетаний и соединений (глава 1) и неологии и неологизмов (глава 2). В главе 3 мы представляем языковую идеологию Казандзакиса в отношении языка вообще и особенно его языка в целом, а кроме того, языка в некоторых его произведениях. В главе 4 мы переходим от теории к практике. В частности, в первых трех частях мы используем соответствующую лингвистическую теорию для анализа типичных примеров, взятых из созданного корпуса сложных слов в романах Казандзакиса, чтобы выразить некоторые общие наблюдения об этих неологических соединениях, чтобы подвергнуть критике каждый из четырех аспектов Казандзакиса и, наконец, прокомментировать их отношение к созданию и использованию неологических сложных слов в его романах. В последней части главы 4 мы подробно представляем оригинальное исследование, которое мы провели не только в «Исследовательском центре новогреческих диалектов – Историческом словаре новогреческого языка» (находящемся в ведении Афинской академии), но также наше исследование одиннадцати греческих романов Казандзакиса, чтобы найти составные части, создать корпус сложных слов, классифицировать их по категориям, прокомментировать их и проследить эволюцию и роль установленного неологического соединения. слов этого корпуса. В Заключении мы пытаемся определить особую оригинальность этой диссертации, резюмируем результаты нашего статистического исследования и резюмируем, как четыре аспекта метаязыка Казандзакиса были актуализированы путем успешного создания и использования этих слов. Кроме того, мы изучаем расширение нашего исследования, предлагая конкретные способы его продолжения в будущем, а также некоторые практические последствия в нескольких областях. В конце диссертации есть библиография (греческая и зарубежная), разделенная на: 1) «Библиография сложных слов и неологизмов» и 2) «Библиография Казандзакиса». Отдельный том под названием: «Приложение к оригинальному исследованию этой докторской диссертации» состоит из 2-х частей: 1) «Четыре категории (по происхождению) сложных слов в одиннадцати греческих романах Казандзакиса» (с подробным описанием это исследование) и 2) «Неологические сложные слова, используемые в частях диалога в одиннадцати греческих романах Казандзакиса (с полными подробностями этого исследования).

ABSTRACT

The object of this doctoral dissertation (PhD thesis in Linguistics) on “The Neological Compound Words in Nikos Kazantzakis’ Novels” is broader and deeper than it may seem at first sight, since it is about multiple inextricably interwoven specific issues which are the following: 1) Nikos Kazantzakis, a modern Greek writer, who is internationally famous, widely acknowledged as a classic literary figure and almost unclassifiable, with an idiosyncratic language. 2) Kazantzakis’ language, which is not fully studied. 3) The extensive variety of Kazantzakis’ language characteristics, which are directly or indirectly related to his linguistic creativity in coining new compounds and using them in his novels. 4) The study of Kazantzakis’ Greek language in eleven of his novels excluding two other novels which were written in French and translated into Greek by two other Greek writers. 5) The philosophical Kazantzakis’ “metalanguage”, that is his ideology not only about language in general, but also specifically about his own language, and its impact on his inventing and using the neological compound words in his novels. 6) Two language processes (“compounding” and “neology”) and their language products (“compounds” and “neologisms,” respectively), the proposed classifications of compound words and the realization of the relevant linguistic theory in typical examples drawn from the whole corpus of Kazantzakis’ novels compound words and neological compound words. 7) The research work for every one of these compound words of that corpus in an official archive of Greek dialects, in order to ascertain the following two questions: a) Which of these compounds used by Kazantzakis are not created by him and where in particular did he discover them (thus, they are “non neological”, but taken from some Greek dialects and idioms or from other Greek writers)? b) Which of them that do not exist in this archive are probably coined by Kazantzakis or found by him in other unknown sources (thus, they are “neological”)? 8) The study of any further possible classification of those neological compound words in subcategories by using as criterion the way Kazantzakis created them (that is, by “first degree” or “second degree” compounding). 9) The modern “semantic,” “syntactic,” and “grammatical” classification of these neological compound words. 10) The research about the evolution and the role of these neological compound words in each one of his eleven novels written in Greek.

Therefore, this doctoral dissertation is a special collaboration between Linguistics and Modern Greek Philology focusing on four basic interrelated research “keystones”: a) compounding and compounds, b) neology and neologisms, c) Kazantzakis’ metalanguage, and d) Kazantzakis’ novels, his language characteristics in these novels as well as in his whole work, and mostly his language inventing, in other words, his neological ability in coining and using newly formed compound words in his novels written in Greek. Hence, our goal is to study these issues, in an original way, and to use them as suitable interpretative “threads,” in order to get a full insight into our object. Also, our basic method is to present the relevant linguistic theory and the four aspects of Kazantzakis’ metalanguage, and then, to see how they apply in practice to his language and metalanguage, and to the neological compound words in his novels. This method is reflected on the structure of this doctoral dissertation. In the Preface, we explain the reasons for choosing our object. In the Introduction, we try to determine what this object is, we summarize the several opinions of those who have already studied Kazantzakis’ language in general, and more specifically, the language in his novels, and we present the method and the structure of this work. The main part of this thesis is divided into four chapters. In the first two chapters, we present the linguistic theory of compounding and compounds (Chapter 1) and of neology and neologisms (Chapter 2). In Chapter 3, we present Kazantzakis’ language ideology concerning language in general, and especially his language as a whole, and in addition, the language in some of his works. In Chapter 4, we move on from theory to practice. Specifically, in the first three parts, we use the relevant linguistic theory to analyze typical examples drawn from the created corpus of compound words in Kazantzakis’ novels, to express some general observations about these neological compounds, to criticize each one of the four aspects of Kazantzakis’ metalanguage, and finally, to comment on their relation to the creation and the use of the neological compound words in his novels. In the last part of Chapter 4, we present in detail the original research we undertook, not only at the “Research Centre for Modern Greek Dialects – The Historical Dictionary of Modern Greek” (which is under the jurisdiction of the Academy of Athens), but also our research on Kazantzakis’ eleven Greek novels, in order to find the compounds, to create the corpus of compound words, to classify them into categories, to comment on them, and to observe the evolution and the role of the ascertained neological compound words of this corpus. In the Conclusion, we try to determine the specific originality of this dissertation, we recapitulate our statistical research findings, and we summarize how the four aspects of Kazantzakis’ metalanguage were actualized by successfully coining and using these words. Furthermore, we look into the extensions of our research by proposing specific ways in which it can be continued in the future, along with some practical implications in several fields. At the end of the dissertation, there is the Bibliography (Greek and Foreign) categorized in: 1) “Bibliography on compound words and neologisms” and 2) “Bibliography on Kazantzakis.” The separate volume titled: “Appendix for the original research of this doctoral dissertation” consists of 2 parts: 1) “The four categories (according to their origin) of the compound words in Kazantzakis’ eleven Greek novels” (with the full details of this research) and 2) “The neological compound words used in the dialogue parts in Kazantzakis’ eleven Greek novels (with the full details of this research).

Ни́кос Казандза́кис (греч. Νίκος Καζαντζάκης; 18 февраля 1883, Ираклион, вилайет Крит, Османская империя — 26 октября 1957, Фрайбург, Баден-Вюртемберг, ФРГ) — греческий писатель, один из крупнейших авторов XX века.

Никос Казандзакис родился 18 февраля 1883 года в городе Ираклион на острове Крит, в тот момент находившемся под властью Османской империи. В 1902 приехал в Афины, учился на юридическом факультете университета, после окончания которого в 1906 году получил диплом с отличием, в 1907 перебрался в Париж, изучал философию, слушал лекции А. Бергсона.

Вернувшись в Грецию, занимался переводами философских трудов. В 1914 познакомился и подружился с Ан. Сикелианосом, путешествовал с ним по историческим местам Греции, где сохранились памятники христианской культуры. В 1919 как генеральный директор министерства социального обеспечения способствовал репатриации понтийских греков с Кавказа на родину.

Работал журналистом в разных странах мира (Франция, Германия, 1922—1924, Италия, Россия (1925—1927), Испания, 1932, Кипр, Египет, Чехословакия, Китай, Япония и др.). Его интерес к коммунизму и уважение к Ленину, зародившиеся во время пребывания в Берлине, привели его в СССР, где он общался с Виктором Сержем и Панаитом Истрати и разочаровался в сталинизме.

Был женат на греческой писательнице Галатее Казандзаки (Алексиу)(первая супруга) и на греческой журналистке Елени Казандзаки (Самиу), которая в течение всей жизни была его верным соратником и секретарем.

В 1945 возглавил левую некоммунистическую партию Союз рабочих социалистов, вошёл министром без портфеля в правительство, которое покинул уже в следующем году. Выдвигался кандидатом на Нобелевскую премию.

Надгробие Никоса Казандзакиса, Ираклион

Умер от лейкемии 26 октября 1957 года. Похоронен у городской стены Ираклиона, поскольку православная церковь отказала в похоронах на кладбище. Надпись на его надгробии гласит: «Ни на что не надеюсь. Ничего не страшусь. Я свободен» (греч. Δεν ελπίζω τίποτα. Δε φοβούμαι τίποτα. Είμαι λέφτερος).

Творчество

Наиболее известен романами «Капитан Михалис» (в англ. переводе «Свобода или смерть» [1949]) «Страсти по-гречески» (или «Христа распинают вновь», 1948, опера Б. Мартину), «Житие и деяние Алексиса Зорбаса» (1946), «Последнее искушение» (1951, внесен католической церковью в Индекс запрещенных книг), «Беднячок из Ассизи» (1956, о Святом Франциске), «Братоубийцы». Автор нескольких драм, философских работ, написанных под влиянием Ницше, эпической поэмы «Одиссея» (опубл.1938), переводчик «Божественной комедии» Данте (1932) и «Фауста» Гёте (1936).

Признание

Лауреат Международной премии Мира (1956).

Мировую славу Казандзакису принесли экранизации его романов: фильмы Жюля Дассена «Тот, которому предстоит умереть» (по роману «Страсти по-гречески», 1957, с Мелиной Меркури), Михалиса Какоянниса «Грек Зорба» (1964, музыка Микиса Теодоракиса, в ролях Энтони Куинн, Ирен Папас и др.) и Мартина Скорсезе «Последнее искушение Христа» (1988, сценарий Пола Шрадера, в ролях Уиллем Дефо, Харви Кейтель, Барбара Херши и др.).

Роман «Грек Зорба» в значительной степени повлиял на учение индийского мистика Ошо, в котором идеалом считается Зорба-Будда, сочетающий в себе духовность Будды с чертами Зорбы. В своём учении под Зорбой Ошо имел в виду человека, который «не боится ада, не стремится в рай, живет полноценно, наслаждаясь мелочами жизни… едой, питьем, женщинами. После трудового дня он берет в руки музыкальный инструмент и часами танцует на пляже».

В критской деревне Миртия (бывш. Варвари), где сохранился дом отца Казандзакиса, находится музей писателя.

Публикации на русском языке

Христа распинают вновь. Перевод с новогреческого Янниса Мочоса и Игоря Поступальского — М.: Государственное издательство художественной литературы, 1962. — 469 с.
Последнее искушение Христа. — М.: АСТ-Пресс, 1993.
Последнее искушение. — СПб: Литера, 1998.
Грек Зорба. — М.: София; Гелеос, 2003.
Последнее искушение. — СПб.: Азбука-Классика, 2004.
Отчёт перед Эль Греко. — М.: Раритет, 2005.
Греческий пейзаж. Лотос / Классика плюс. — Афины, 2005.
В «Живом журнале» существует блог, посвященный творчеству Казандзакиса (http://kapetan-zorbas.livejournal.com/), где автором блога выполнен перевод на русский язык романа «Братоубийцы», эссе "Аскетика", являющегося квинтэссенцией философских взглядов и творчества Казандзакиса, а также других текстов писателя и различных биографических и литературоведческих заметок о нем.
Ряд реальных событий из жизни Казандзакиса, включая его поездки по СССР, лёг в основу романа Елены Колмовской «Путешественник и Сирены» (2014).

https://ru.wikipedia.org/wiki/Казандзакис,_Никос

Ο Νίκος Καζαντζάκης (Ηράκλειο Κρήτης, 18 Φεβρουαρίου /3 Μαρτίου 1883 – Φράιμπουργκ, 26 Οκτωβρίου 1957) ήταν Έλληνας συγγραφέας, δημοσιογράφος, πολιτικός, μουσικός, ποιητής και φιλόσοφος, με πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό έργο. Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως. Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά και Ο Τελευταίος Πειρασμός. Ήταν ένας από τους πιο σεβαστούς από το λαό και από τους πλέον αναγνωρισμένους στο εξωτερικό συγγραφείς. Από το 1945 ως το 1948 ήταν πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Οικογένεια – Νεαρή ηλικία

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18 Φεβρουαρίου /3 Μαρτίου του 1883, εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε ακόμα τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ήταν γιος του καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή Μυρτιά, όπου βρίσκεται και το Μουσείο Καζαντζάκη) εμπόρου γεωργικών προϊόντων και κρασιού, Μιχάλη Καζαντζάκη (1856–1932) και της Μαρίας Χριστοδουλάκη (1862–1932) με καταγωγή από το χωριό Ασσυρώτοι, το σημερινό Κρυονέρι του Δήμου Μυλοποτάμου στο νομό Ρεθύμνου. Είχε δύο αδελφές, την Αναστασία (1884) και την Ελένη (1887), και έναν αδελφό, τον Γιώργο (1890), που πέθανε σε βρεφική ηλικία. Στο Ηράκλειο έλαβε τη στοιχειώδη μόρφωση κι έπειτα το 1897 γράφτηκε στη Γαλλική Εμπορική Σχολή του Τίμιου Σταυρού στη Νάξο, όπου διδάχθηκε τη γαλλική και την ιταλική γλώσσα και ήρθε σε μία πρώτη επαφή με τον δυτικό πολιτισμό. Το 1899 επέστρεψε στο Ηράκλειο και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές σπουδές του.

Σε μία σχολική παράσταση έπαιξε τον ρόλο του Κρέοντα στην τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους Τύραννος.

Πρώτη εμφάνιση στα γράμματα

Το 1902 μετακόμισε στην Αθήνα για πανεπιστημιακές σπουδές. Φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1906 πήρε το δίπλωμα του διδάκτορα της Νομικής με άριστα. Στο πτυχίο του Νίκου Καζαντζάκη φαίνεται και η υπογραφή του Κωστή Παλαμά, ο οποίος ήταν γραμματέας στο πανεπιστήμιο, θέση μία και μοναδική τότε.

Το 1906 πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα με το μυθιστόρημα Όφις και Κρίνο (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή),[10] για να ακολουθήσουν την ίδια χρονιά το δοκίμιο «Η Αρρώστια του Αιώνος» και έπειτα το θεατρικό έργο «Ξημερώνει». Το τελευταίο το υπέβαλε στον Παντελίδειο Δραματικό Αγώνα και επαινέθηκε, δίχως όμως ούτε αυτό ούτε κανένα άλλο εκείνη τη χρονιά να βραβευθεί. Την επόμενη χρονιά ο Καζαντζάκης υπέβαλε ανεπιτυχώς και αυτή τη φορά δύο ακόμη θεατρικά του έργα στον ίδιο διαγωνισμό, το «Έως πότε;», το οποίο επαινέθηκε, και το «Φασγά», ενώ έγραψε και ένα δεύτερο μυθιστόρημα, τις Σπασμένες Ψυχές. Ακολούθησαν δύο ακόμη θεατρικά έργα, «Κωμωδία, τραγωδία μονόπρακτη» και «Η Θυσία», το οποίο δημοσιεύθηκε αργότερα με τον τίτλο «Ο Πρωτομάστορας». Το τελευταίο υποβλήθηκε το 1910 στον Λασσάνειο Δραματικό Αγώνα και κέρδισε το πρώτο βραβείο, ενώ διασκευάστηκε και σε λιμπρέτο από τον Μανώλη Καλομοίρη ο οποίος το μελοποίησε σε όπερα.

Παράλληλα αρθρογραφούσε σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά υπό τα ψευδώνυμα Ακρίτας, Κάρμα Νιρβαμή και Πέτρος Ψηλορείτης, ενώ το 1907 ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι. Σημαντική επίδραση στον Καζαντζάκη είχαν οι διαλέξεις του Ανρί Μπεργκσόν, τις οποίες παρακολουθούσε και τον οποίο παρουσίασε στην Αθήνα με ένα δοκίμιό του το 1912, «H. Bergson». Το 1909 επέστρεψε στην Ελλάδα και εξέδωσε στο Ηράκλειο τη διατριβή του επί υφηγεσία «Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείας». Το 1910 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα και το 1911 παντρεύτηκε τη Γαλάτεια Αλεξίου, στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου, στο νεκροταφείο Ηρακλείου, κι αυτό γιατί φοβόταν τον πατέρα του, που δεν ήθελε για νύφη τη Γαλάτεια.

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, το 1912, κατατάχθηκε εθελοντής, αλλά τελικά διορίστηκε στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου.

Σικελιανός και Νίκος Καζαντζάκης

Το 1910 ήταν ένας εκ των ιδρυτών του Εκπαιδευτικού Ομίλου,[10] μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά, το 1914, με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό. Μαζί ταξίδεψαν στο Άγιον Όρος, όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες, ενώ περιηγήθηκαν και σε πολλά ακόμα μέρη της Ελλάδας αναζητώντας «τη συνείδηση της γης και της φυλής τους»: Αθήνα, Ελευσίνα, Δελφοί, Κόρινθος, Μυκήνες, Άργος, Τεγέα, Σπάρτη, Μυστράς κ.α. Την περίοδο αυτή ήρθε σε επαφή και με το έργο του Δάντη, τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του, μαζί με τον Όμηρο και τον Μπεργκσόν, ενώ ο Παντελής Πρεβελάκης, φίλος και βιογράφος του, θεωρεί πως τότε άναψε και η πρώτη σπίθα που θα έδινε έπειτα από 24 χρόνια την Οδύσεια.

Το 1915 σχεδίασαν με τον Ι. Σκορδίλη να κατεβάσουν ξυλεία από το Άγιον Όρος. Η αποτυχημένη αυτή εμπειρία, μαζί με μία άλλη παρόμοια, το 1917, όπου με έναν εργάτη, τον Γιώργη Ζορμπά, προσπαθούν να εκμεταλλευθούν ένα λιγνιτωρυχείο.[13] στην Πραστοβά της Μάνης, μεταμορφώθηκαν πολύ αργότερα στο μυθιστόρημα Bίος και Πολιτεία του Aλέξη Zορμπά.

Το 1919 ο Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου. Οι εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιήθηκαν αργότερα στο μυθιστόρημά του Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται. Τον επόμενο χρόνο, μετά την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων, ο Καζαντζάκης αποχώρησε από το Υπουργείο Περιθάλψεως και πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη.

Το 1923 χώρισαν οι δρόμοι του Καζαντζάκη και του Σικελιανού. Ξαναέσμιξαν έπειτα από 19 χρόνια, το 1942.

Ταξίδια

Ο Καζαντζάκης ταξίδεψε πολύ στη ζωή του: Νάξος, Αθήνα, Παρίσι, Άγιον Όρος, Καύκασος, Βιέννη, Βερολίνο, Ιταλία, Κύπρος, Παλαιστίνη, Αίγυπτος, Σινά, Ρωσία, Κίνα, Ιαπωνία, Ισπανία, Τσεχοσλοβακία, Αγγλία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία, Αυστρία, Γιουγκοσλαβία και αλλού.

Το 1922 επισκέφτηκε τη Βιέννη, όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Σίγκμουντ Φρόυντ και τις βουδιστικές γραφές. Επισκέφτηκε ακόμα τη Γερμανία, ενώ το 1924 έμεινε για τρεις μήνες στην Ιταλία. Την περίοδο 1923–1926 πραγματοποίησε επίσης αρκετά δημοσιογραφικά ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση, την Παλαιστίνη, την Κύπρο και την Ισπανία, όπου του παραχώρησε συνέντευξη ο δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα.[1] Τον Οκτώβριο του 1926 πήγε στη Ρώμη και πήρε συνέντευξη από τον Μπενίτο Μουσολίνι.[1] Επίσης, εργάστηκε ως ανταποκριτής των εφημερίδων Ακρόπολις, Ελεύθερος Λόγος, Ελεύθερος Τύπος, Η Καθημερινή κ.ά.[10] Είχε, βέβαια, γνωριστεί με την Ελένη Σαμίου, το 1924 (το διαζύγιο με την Γαλάτεια εκδόθηκε το 1926), με την οποία έζησε 21 χρόνια χωρίς γάμο. Παντρεύτηκαν το 1945 κι αυτό γιατί με τον καλό του φίλο, τον Άγγελο Σικελιανό και τη δεύτερη γυναίκα του, θα πήγαιναν στις ΗΠΑ. Το 1925 ο Καζαντζάκης συνελήφθη στο Ηράκλειο της Κρήτης, αλλά κρατήθηκε μόνο για είκοσι τέσσερεις ώρες, επειδή από το 1924 είχε αναλάβει την πνευματική ηγεσία μιας κομμουνιστικής οργάνωσης δυσαρεστημένων προσφύγων και παλαίμαχων από τη Μικρασιατική εκστρατεία. Σ' αυτό το επεισόδιο αναφέρεται ο Παντελής Πρεβελάκης και η Έλλη Αλεξίου.

Το 1927 ξεκίνησε την ανθολογία των ταξιδιωτικών του άρθρων για την έκδοση του πρώτου τόμου του Ταξιδεύοντας, ενώ το περιοδικό Αναγέννηση, του Δημήτρη Γληνού, δημοσίευσε την «Ασκητική», το φιλοσοφικό του έργο. Τον Οκτώβριο του 1927, ο Καζαντζάκης, όντας αριστερός, έφυγε για τη Μόσχα προσκεκλημένος από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης, για να πάρει μέρος στις γιορτές για τα δεκάχρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Εκεί γνωρίστηκε με τον ομοϊδεάτη, αριστερό Ελληνορουμάνο λογοτέχνη, Παναΐτ Ιστράτι,[16] μαζί με τον οποίον επέστρεψε στην Ελλάδα. Τον Ιανουάριο του 1928 στο θέατρο «Αλάμπρα», στην Αθήνα, μίλησαν εξυμνώντας τη Σοβιετική Ένωση, ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι. Στο τέλος της ομιλίας έγινε και διαδήλωση. Τόσο ο Καζαντζάκης όσο και ο συνδιοργανωτής της εκδήλωσης Δημήτρης Γληνός διώχθηκαν δικαστικά. Η δίκη ορίσθηκε στις 3 Απριλίου, αναβλήθηκε μερικές φορές και δεν έγινε ποτέ.

Τον Απρίλιο, ο Καζαντζάκης, ξαναβρέθηκε στη Ρωσία, όπου γράφει ένα κινηματογραφικό σενάριο για τον ρωσικό κινηματογράφο με θέμα από τη Ελληνική Επανάσταση του 1821, «Το Κόκκινο Μαντήλι».[12] Τον Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην Τσεχοσλοβακία, όπου ολοκλήρωσε στα Γαλλικά τα μυθιστορήματα Τόντα-Ράμπα (Toda-Raba, μετονομασία του αρχικού τίτλου Moscou a crié) και Kapétan Élia. Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως συγγραφέας. Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος Toda-Raba έγινε με το ψευδώνυμο Nikolaï Kazan. Το 1930 θα δικαζόταν, πάλι, ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό, για την «Ασκητική». Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου, αλλά κι αυτή δεν έγινε ποτέ.

Το σπίτι του συγγραφέα (δεξιά) στην Αίγινα, φωτογραφημένο τον Αύγουστο του 1937.

To 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην Αίγινα, όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλοελληνικού λεξικού. Mετέφρασε ακόμα τη Θεία Κωμωδία του Δάντη. Επίσης, έγραψε ένα μέρος των ωδών που ονόμαζε κάντα. Αυτά ενσωματώθηκαν αργότερα σ' έναν τόμο με τίτλο Τερτσίνες (1960). Αργότερα, ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών. Το 1935 πραγματοποίησε ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά του κείμενα. Λίγο αργότερα, πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες ή περιοδικά, ενώ το μυθιστόρημά του Ο Βραχόκηπος, που το είχε γράψει στα Γαλλικά, εκδόθηκε στην Ολλανδία και τη Χιλή. Κατά την περίοδο της κατοχής, συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Κακριδή για την μετάφραση της Ιλιάδας.

Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός του Bίος και Πολιτεία του Aλέξη Zορμπά.

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, δραστηριοποιήθηκε έντονα στην ελληνική πολιτική ζωή, αναλαμβάνοντας την προεδρία της Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης, ενώ διετέλεσε και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της κυβέρνησης του Θεμιστοκλή Σοφούλη από τις 26 Νοεμβρίου 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου 1946. Υπήρξε μέλος του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου. Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Το Μάρτιο του 1945 προσπάθησε να πάρει μια θέση στην Ακαδημία της Αθήνας, αλλά απέτυχε για δύο ψήφους. Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου παντρεύτηκε την Ελένη Σαμίου, στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση, με κουμπάρους τον Άγγελο και την Άννα Σικελιανού.

Ο Καζαντζάκης προτάθηκε 9 χρονιές (1947, 1950, 1951, 1952, 1953, 1954, 1955, 1956 και 1957) για το Βραβείο Νόμπελ, με συνολικά 14 διαφορετικές προτάσεις: Το 1947, από τον καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκο Βέη [18] (ο οποίος είχε προτείνει, την ίδια χρονιά, για βράβευση και τον Άγγελο Σικελιανό, με διαφορετική πρόταση).

Το 1950, από τον Γιάλμαρ Γκούλμπεργκ (Hjalmar Gullberg) της Σουηδικής Ακαδημίας, σε μια κοινή πρόταση με τον Άγγελο Σικελιανό.

Το 1951, με 2 διαφορετικές προτάσεις από τον Σουηδό συγγραφέα Σίγκφριντ Σίβερτζ (Sigfrid Siwertz) (μια από κοινού με τον Σικελιανό[20] και μια μόνο του).

Το 1952, από την Ένωση Νορβηγών Συγγραφέων.

Το 1953, από τον Χανς Χάιμπεργκ (Hans Heiberg), πρόεδρο της Ένωσης Νορβηγών Συγγραφέων.

Το 1954, από τον Χένρυ Όλσον (Henry Olsson), της Σουηδικής Ακαδημίας.

Το 1955, με 2 προτάσεις, μια από τον καθηγητή Λόρεντζ Έκχοφ (Lorentz Eckhoff) του πανεπιστημίου του Όσλο [25] και μια από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών.

Το 1956, με 3 προτάσεις, μια από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών[27], μια από τον καθηγητή Γιοχάννες Αντρέασον Ντάλε (Johannes Andreasson Dale) του Πανεπιστημίου του Όσλο (προτείνοντας στην ίδια πρόταση και τον Ρώσο συγγραφέα Μιχαήλ Σόλοχοφ)[28] και μια από τον καθηγητή Ελληνικών του Πανεπιστημίου της Γενεύης Σαμουέλ Μπο-Μποβύ (Samuel Baud-Bovy).

Το 1957, με 2 προτάσεις, μια από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών[30] και μια από τον Samuel Baud-Bovy.

Το 1947 διορίστηκε στην UNESCO με αποστολή την προώθηση μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων, με απώτερο στόχο τη γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών. Παραιτήθηκε τελικά το 1948, προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο. Για τον σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ της Γαλλίας, όπου τα επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος, κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του πεζογραφικού του έργου.

Το 1953 προσβλήθηκε από μία μόλυνση στο μάτι, γεγονός που τον υποχρέωσε να νοσηλευτεί αρχικά στην Ολλανδία και αργότερα στο Παρίσι. Τελικά, έχασε την όρασή του από το δεξί μάτι.

Η στάση της Εκκλησίας απέναντι στον Νίκο Καζαντζάκη

Η πρώτη εκκλησιαστική αντίδραση στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη εκδηλώθηκε το 1928 όταν ο επίσκοπος Σύρου Αθανάσιος με υπόμνημά του στη Σύνοδο καταδίκαζε την «Ασκητική». Σημαντικό ρόλο στην ενασχόληση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος με το έργο του συγγραφέα διαδραμάτισε ο Τύπος της εποχής και κυρίως η εφημερίδα Εστία, που με τη δημοσίευση των άρθρων της έφερε την Εκκλησία ενώπιον του ζητήματος. Συγκεκριμένα μετά την κυκλοφορία του μυθιστορήματος Καπετάν Μιχάλης από τις εκδόσεις Μαυρίδης το 1953, δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα σχόλια που αποσκοπούσαν στην αποτροπή του αναγνωστικού κοινού από την ανάγνωση του έργου. Στις 22 Ιανουαρίου 1954 άρθρο υπογεγραμμένο από τον Κρητικό με τίτλο «Ένα βιβλίο διασύρει την Κρήτην και την θρησκείαν», καλούσε την Ιερά Σύνοδο και την Αρχιεπισκοπή να μην αφήσει ακαθοδήγητους τους πιστούς έναντι των ερυθρών υβριστών της θρησκείας. Στις 10 Μαΐου 1954 η ίδια εφημερίδα με ανταπόκρισή της από τις ΗΠΑ παράθετε ανακοινωθέν της Ελληνικής Αρχιεπισκοπής Β. και Ν. Αμερικής σύμφωνα με το οποίο συνεδρίασαν οι ιερατικοί προϊστάμενοι με αφορμή δημοσίευμα της Εστίας και καταδίκασαν τον Τελευταίο πειρασμό.

Η Εκκλησία της Ελλάδος και το καζαντζακικό ζήτημα

Στις 26 Ιανουαρίου 1954 ήλθε προς συζήτηση στη συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου το ζήτημα του βιβλίου Ο Καπετάν Μιχάλης και τα μέλη της επικαλέστηκαν το δημοσίευμα του Κρητικού στην εφημερίδα Εστία. Η Ιερά Σύνοδος ανέθεσε στον Παντελεήμονα Χίου να μελετήσει το μυθιστόρημα Ο Καπετάν Μιχάλης και να υποβάλει σχετική εισήγηση. Την κατέθεσε στις 23 Μαρτίου και στην οποία τόνιζε πως αρχικά έδινε την εντύπωση ενός πατριωτικού έργου, αλλά στη συνέχεια αποδεικνυόταν ένα ασεβές έργο προς τον Θεό και τον κλήρο. Η Ιερά Σύνοδος έκρινε πως έπρεπε να αποστείλει το σχετικό δημοσίευμα της Εστίας και την εισήγηση του Παντελεήμονος Χίου στις αρμόδιες αρχές, με σκοπό να χαρακτηριστεί ως αντιθρησκευτικόν και αντεθνικόν και να απαγορευθεί η κυκλοφορία του. Στις 25 Μαΐου 1954 με έγγραφό της Ιεράς Συνόδου προς τη Θεολογική Σχολή Αθηνών ζητείται από τους καθηγητές της Σχολής να πάρουν θέση επί του θέματος. Στις 11 Ιουνίου 1954 συνεδρίασε η Σχολή και απέστειλε έγγραφό στις 16 Ιουνίου. Εισηγήσεις υπέβαλαν οι Παναγιώτης Τρεμπέλας και από κοινού οι Παναγιώτης Μπρατσιώτης και Νικόλαος Λούβαρης. Ο Τρεμπέλας αφού υπογράμμιζε το λογοτεχνικό τάλαντο του συγγραφέα και την προσπάθειά του να εξάρει την Κρητικήν ψυχήν και τον έρωτα που έχει προς την ελευθερία, δεν παρέλειπε να υπογραμμίσει πως οι ερωτικές σκηνές που περιέχει υποδαυλίζουν με τις ερεθιστικές εικόνες τους την νεότητα που ρέπει προς ατάκτους ορμάς, ενώ βεβηλώνει και διακωμωδεί τα ιερά. Τέλος αναφέρεται στην αντιφατική, παρουσίαση από τον Καζαντζάκη, σύμφωνα με τον Τρεμπέλα, του ρόλου του μητροπολίτη προς το ποίμνιό του στο έργο Καπετάν Μιχάλης. Οι Μπρατσιώτης και Λούβαρης ασχολήθηκαν με τον Τελευταίο Πειρασμό, τον οποίο θεώρησαν ως εμπνεόμενο από τις φροϋδικές θεωρίες και εκείνες του ιστορικού υλισμού. Η θεανδρική μορφή του Κυρίου κακοποιείται κατά τρόπον βλάσφημον και ευλόγως καταδικάστηκε από το Βατικανό. Στις 19 Ιουνίου 1954 ο Κασσανδρείας Καλλίνικος κατέθεσε εισήγηση στην Ιερά Σύνοδο ασχολούμενος με τον Τελευταίο Πειρασμό ο οποίος είχε εκδοθεί στα γερμανικά και ο Κασσανδρείας, γνώστης της γερμανικής, το μελέτησε. Θεωρούσε πως ο Καζαντζάκης προσεγγίζει τη ζωή και τα πάθη του Χριστού κατά τρόπο δοκητικό πέρα από κάθε ιστορική και δογματική βάση, υποβαθμίζοντας τον θεανθρωπικό χαρακτήρα του. Στις 24 Ιουνίου 1954 ο Λούβαρης δημοσίευσε άρθρο στην εφημερίδα Εθνικός Κήρυξ στο οποίο σχολίαζε τον Τελευταίο Πειρασμό: ήταν ο Καζαντζάκης ανίδεος θρησκευτικά. Η τέχνη για τον Kαζαντζάκη, κατά τον Λούβαρη, ήταν μέσο μηδενιστικών προταγμάτων. Ο Κασσανδρείας Καλλίνικος στο μεταξύ υπέβαλε νέα εισήγηση ασχολούμενος με το Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, θεωρώντας το καθαρώς λογοτεχνικό έργο και όχι δογματικοθρησκευτικό. Τον χαρακτήριζε ως χριστιανό κοινωνιστή.[43] Ο ίδιος ο Καζαντζάκης, απαντώντας στις απειλές της Εκκλησίας για τον αφορισμό του, έγραψε σε επιστολή του: «Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι Πατέρες, σας δίνω μια ευχή: Σας εύχομαι να 'ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να 'στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ.».

Τελικά, η Εκκλησία της Ελλάδος δεν τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας. Όπως επισημαίνει η λέκτορας της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης Αντωνία Κυριατζή, «Οι αναφορές των εφημερίδων σε ...αφορισμόν των βιβλίων... επηρέαζαν την κοινή γνώμη και δημιουργούσαν στο αναγνωστικό κοινό εντυπώσεις περί αφορισμού του συγγραφέα[...]».[46] Επιτίμιο αφορισμού στον συγγραφέα μπορούσε να επιβληθεί από τον οικείο σε αυτόν επίσκοπο και με την προϋπόθεση της ομολογίας και αποδοχής αμαρτημάτων. Ο Καζαντζάκης, γεννημένος στην Κρήτη και κάτοικος του εξωτερικού, υπαγόταν υπό την πνευματική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν είχε την πνευματική δικαιοδοσία να αποφασίσει οτιδήποτε σχετικά με το πρόσωπο του Νίκου Καζαντζάκη. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήταν αρμόδιο να λάβει σχετικές αποφάσεις. Στις 22 Ιουνίου 1954 συνεδρίασε η Ιερά Σύνοδος και ασχολήθηκε με τον Καπετάν Μιχάλη και τον Τελευταίο Πειρασμό. Στις 25 Ιουνίου ξανασυνεδρίασαν: εκεί ο Φλωρίνης Βασίλειος εισηγήθηκε τον αφορισμό του συγγραφέα εάν κυκλοφορούσαν και άλλα αντιχριστιανικού περιεχομένου βιβλία του. Ο Φωκίδος Αθανάσιος ήταν αντίθετος στον αφορισμό του, επειδή θα συντελούσε στη διαφήμισή του, ο Δρυινουπόλεως Δημήτριος επίσης ήταν αντίθετος στον αφορισμό, αλλά έπρεπε το ποίμνιο να πληροφορηθεί για το βέβηλο βιβλίο του Καζαντζάκη. Οι προτάσεις των μελών της συνόδου κυμάνθηκαν ανάμεσα στο να καλέσουν τον συγγραφέα σε ειλικρινή μετάνοια, να καταδικάσουν τα βιβλία και τις ιδέες του, να στραφούν στην κυβέρνηση ζητώντας την απαγόρευση των βιβλίων του και να αποκηρύξουν με συνοδικό ανακοινωθέν τις ιδέες του. Επίσης, Ο Τελευταίος Πειρασμός προστέθηκε στις 12 Ιανουαρίου 1954 στον Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, το καταργηθέν πλέον Index Librorum Prohibitorum. Ο Καζαντζάκης απέστειλε τότε σχετικό τηλεγράφημα στην Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή Τερτυλλιανού: «Ad tuum, Domine, tribunal appello», δηλαδή «Στο Δικαστήριό σου, Κύριε, κάνω έφεση».

Ο θάνατος του συγγραφέα και η κήδευσή του

Ο «Ζορμπάς» του Καζαντζάκη, εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την επανέκδοση του, το 1954, βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο βιβλίο της χρονιάς. Το 1955, ο συγγραφέας μαζί με τον Κακριδή αυτοχρηματοδότησαν την έκδοση της μετάφρασης της Ιλιάδας, ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην Ελλάδα Ο Τελευταίος Πειρασμός. Τον επόμενο χρόνο, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου στην Αθήνα για τους τρεις τόμους Θέατρο Α΄, Β΄, Γ΄ και με το Παγκόσμιο Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη, ένα βραβείο το οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών χωρών. Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα, επιχείρησε δεύτερο ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957, προσκεκλημένος της κινεζικής κυβέρνησης. Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του προσβληθείς από λευχαιμία. Νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγη της Δανίας και το Φράιμπουργκ (Freiburg im Breisgau) της Γερμανίας, όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου 1957 σε ηλικία 74 ετών. Εντούτοις, σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, η λευχαιμία εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά τον χειμώνα του 1938, 19 χρόνια πριν απ' το τέλος του, το οποίο αποδίδεται σε βαριάς μορφής ασιατική γρίπη.[σ 1]

Φωτογραφία από τον τάφο του Καζαντζάκη.

Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Στο Φράιμπουργκ μετέβη η δικηγόρος Αγνή Ρουσοπούλου.[52] Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα, επιθυμία την οποία ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Θεόκλητος Β΄ απέρριψε με τη δικαιολογία του ότι υπήρχαν σχετικοί φόβοι πρόκλησης επεισοδίων εκ μέρους παραεκκλησιαστικών οργανώσεων. Μάλιστα εστάλησαν σχετικά τηλεγραφήματα προς τον Αρχιεπίσκοπο.[53] Έτσι, η σορός του συγγραφέα μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο. Συνοδευόταν από την σύζυγό του, τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Κακριδή. Το αεροσκάφος για τη μεταφορά διέθεσε ο Αριστοτέλης Ωνάσης.[54] Έπειτα από μεγάλη λειτουργία στον Ναό του Αγίου Μηνά, η οποία εψάλη στις 11 το πρωί παρουσία του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων, έγινε η ταφή του Νίκου Καζαντζάκη, στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου. Η ταφή έγινε στην Τάπια Μαρτινέγκο[55], πάνω στα βενετσιάνικα τείχη του Ηρακλείου, διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος. Τη σορό συνόδευσαν ο τότε υπουργός Παιδείας Αχιλλέας Κ. Γεροκωστόπουλος και ο στρατιωτικός ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης, ο οποίος αργότερα τιμωρήθηκε με ποινή φυλάκισης είκοσι ημερών, επειδή απουσίαζε από την υπηρεσία του χωρίς άδεια.

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχτηκε, όπως το θέλησε ο ίδιος, η επιγραφή:
Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος.

Εργογραφία

«	Έβαλε τον εαυτό του κάτω εξήντα χρόνια μοναξιάς, τον έστιψε κι έβγαλε την καλύτερη σταγόνα που έχουμε. Κι αν ακόμη αρνηθείς όλο του το έργο, μένει ο ίδιος ο άνθρωπος.	»
—Ο Αλέξης Μινωτής για τον Νίκο Καζαντζάκη

Δεν υπάρχει άλλος Νεοέλληνας συγγραφέας που να έχει τόσο πολύ υβρισθεί, προπηλακισθεί, διαβληθεί, συκοφαντηθεί, για διάφορα ζητήματα, όπως ο Νίκος Καζαντζάκης. Ουδένα αυτός ο άνθρωπος έβλαψε. Και, όμως, κατά περιόδους όλοι απάνω του επέπεσαν. Γύρω από τον Καζαντζάκη πλέχτηκε μια τερατώδης μυθολογία, για ό,τι έκανε και για ό,τι δεν έκανε, για ό,τι έπρεπε να κάνει και δεν το έκανε και ούτω καθ' εξής. Σαν να τον είχαν βάλει κάτω από μικροσκόπιο. Και έβλεπαν ό,τι ήθελαν να βλέπουν και έλεγαν ό,τι ήθελαν να πουν.

Για την ακέραιη παρουσία του καταπολεμήθηκε και από την Πολιτεία και από την Εκκλησία.

Ο Νίκος Καζαντζάκης υπήρξε πολυγραφότατος. Ασχολήθηκε σχεδόν με κάθε είδος λόγου: Ποίηση (δραματική, επική, λυρική), δοκίμιο, μυθιστόρημα (στα Ελληνικά και στα Γαλλικά), ταξιδιωτικές εντυπώσεις, αλληλογραφία, παιδικό μυθιστόρημα, μετάφραση (από τα Αρχαία Ελληνικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Αγγλικά, Γερμανικά και Ισπανικά), κινηματογραφικά σενάρια, ιστορία, σχολικά βιβλία, παιδικά βιβλία (διασκευή και μετάφραση), λεξικά (γλωσσικά και εγκυκλοπαιδικά), δημοσιογραφία, κριτική, αρθρογραφία.

Το κύριο σώμα του έργου του αποτελείται από την Ασκητική, η οποία είναι ο σπόρος απ' όπου βλάστησε όλο του το έργο, την Οδύσεια, δίπλα στην οποία όλα τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται ως «πάρεργα», τους «21 σωματοφύλακες της Οδύσειας», τις Τερτσίνες, τις 14 τραγωδίες που περιέχονται στους τρεις τόμους Θέατρο Α΄, Β΄, Γ΄, τα δύο μυθιστορήματα που έγραψε στα Γαλλικά και τα 7 μυθιστορήματα της όψιμης ηλικίας του, τις εντυπώσεις από τα ταξίδια του σε Ιταλία, Αίγυπτο, Σινά, Ρωσία, Ισπανία, Ιαπωνία, Κίνα, Αγγλία, Ιερουσαλήμ, Κύπρο και Πελοπόννησο, τις μεταφράσεις του Δάντη και του Ομήρου και τέλος τις επιστολές του προς τη Γαλάτεια Αλεξίου και τον Παντελή Πρεβελάκη.

Ένα μουσείο για τον Καζαντζάκη βρίσκεται στη Μυρτιά Ηρακλείου. Σε αυτό έχει συγκεντρωθεί αρχειακό υλικό για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα. Η ίδρυση του μουσείου ήταν καρπός των προσπαθειών του σκηνογράφου και ενδυματολόγου Γιώργου Ανεμογιάννη, ο οποίος συνδεόταν συγγενικά με την οικογένεια Καζαντζάκη. Για αρκετά χρόνια, ο μόνος χώρος αφιερωμένος στον συγγραφέα ήταν η ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, όπου, σύμφωνα με επιθυμία του ίδιου του συγγραφέα που διατυπώθηκε στη διαθήκη του το 1956, έχει ανασυσταθεί το γραφείο του όπως ήταν στην Αντίμπ, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

Σήμερα, το Μουσείο διαθέτει περισσότερα από 50.000 αντικείμενα, ταξινομημένα σε 10 συλλογές, ανάλογα με τη μορφή και το περιεχόμενό τους. Πρόκειται για το επιστολικό αρχείο, χειρόγραφα και δακτυλόγραφα του συγγραφέα, όπως και ένα αρχείο των πρώτων εκδόσεων των έργων του. Το Μουσείο διαθέτει αρχείο άνω των 45.000 άρθρων από τη συστηματική αποδελτίωση του ημερήσιου και περιοδικού τύπου που έγινε από τον Γιώργο Ανεμογιάννη για την χρονική περίοδο από το 1905 μέχρι το 2005. Περιλαμβάνεται ακόμη φωτογραφικό αρχείο, αρχείο ήχου και κινούμενης εικόνας, θεατρικό αρχείο και έργα τέχνης. Τέλος υπάρχουν προσωπικά αντικείμενα του Καζαντζάκη.

Σημειώσεις

Ο Καζαντζάκης, ταξιδεύοντας για την Κίνα, έπρεπε να εμβολιαστεί για ευλογιά και χολέρα. Το εμβόλιο, όμως, κακοφόρμισε και του γύρισε σε γάγγραινα και με έξοδα της κυβέρνησης της Κίνας μεταφέρθηκε πρώτα στην Κοπεγχάγη και στη συνέχεια στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας. Η δυνατή του κράση βοήθησε στη θεραπεία της γάγγραινας. Προσβλήθηκε, όμως, από ασιατική γρίπη, βαριάς μορφής, που τον οδήγησε τελικά στο θάνατο.
Χαρακτηριστική και αξιομνημόνευτη, για τη συγγραφική ταχύτητα του Καζαντζάκη, παραμένει η ολοκλήρωση της α΄ γραφής της έμμετρης μετάφρασης της Θείας Κωμωδίας του Δάντη, το καλοκαίρι του 1932, μέσα σε μόλις 45 ημέρες.
Η Οδύσεια [γράφεται με ένα σίγμα] του Νίκου Καζαντζάκη είναι ένα εντελώς πρωτότυπο έργο, διαφορετικό και ανεξάρτητο από τη μετάφραση της Οδύσσειας του Ομήρου.
Άλμα πάνω↑ Ο Βραχόκηπος είναι μετάφραση του Παντελή Πρεβελάκη από το γαλλικό πρωτότυπο, που γράφτηκε από τον Καζαντζάκη το 1936 με τίτλο Le Jardin des Rochers.
Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται εκδόθηκε μεταφρασμένος πρώτα στη Νορβηγία, τον Ιανουάριο του 1951, και τον Φεβρουάριο στη Γερμανία.

Ο Τελευταίος Πειρασμός εκδόθηκε πρώτα στη Σουηδία και τη Νορβηγία το 1952.

https://el.wikipedia.org/wiki/Νίκος_Καζαντζάκης#.CE.9C.CF.85.CE.B8.CE.B9.CF.83.CF.84.CE.BF.CF.81.CE.AE.CE.BC.CE.B1.CF.84.CE.B1_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.AC.CE.BB.CE.BB.CE.B1_.CF.80.CE.B5.CE.B6.CE.AC

Вернуться в основной раздел